Tháp Chiêng Sơ ở đâu?
Tháp Chiềng Sơ thuộc địa bàn bản Nà Muông, xã Chiềng Sơ, huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. Là công trình xây dựng kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ mang nét văn hóa cổ truyền, tôn giáo của dân tộc Lào tại Tây Bắc nói Kết luận và tỉnh Điện Biên kể riêng.
Từ giữa trung tâm thành phố Điện Biên Phủ đi đến di tích lịch sử khoảng 85 km. Từ thành phố đi theo đại lộ 279 về hướng nam tới ngã ba Pom Lót thì rẽ trái sang đường tỉnh 130, đi theo phía đông qua Na Sang, vượt đèo Keo Lôm (theo tiếng dân tộc Thái có nghĩa là Thung Gió), đi đến ngã ba ở bản Suối Lư thì rẽ phía đông nam tới Mường Luân. Từ Tháp Mường Luân đi tiếp 6 km tới xã Chiềng Sơ. Từ đây rẽ vào đường nông thôn, tiếp 5 km tới bản Nà Muông.
Lịch sử Tháp Chiêng Sơ
Mỗi vùng đất đều sở hữu dấu ấn kiến trúc, nghệ thuật và thẩm mỹ đặc thù của không ít dân cư, biểu hiện văn hóa cổ truyền, phong tục vùng đất họ sinh sống. Cùng theo đó kiến trúc, nghệ thuật và thẩm mỹ của không ít công trình xây dựng thành lập cũng trình làng được phong cách thức nghệ thuật và thẩm mỹ của từng thời kỳ nâng tầm phát triển của lịch sử.
Tháp Chiềng Sơ được thành lập khoảng thế kỷ XV – XVI, thuộc địa bàn bản Nà Muông, xã Chiềng Sơ, huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên. Tên tháp Chiềng Sơ là vì nhân dân địa điểm đây từ xưa đã quen gọi, thực tế tháp còn sống sót tên thường gọi là “Chiêng Sơ” vì “chiêng” nghĩa là tết. Di tích tháp Chiềng Sơ được xếp vào mô hình di tích lịch sử kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ và nó sẽ đem đặc tính về nét văn hóa cổ truyền, tôn giáo của dân tộc Lào tại Tây Bắc nói Kết luận và tỉnh Điện Biên kể riêng.
Kiến trúc Tháp Chiêng Sơ
Tháp Chiềng Sơ được đặt trên một thế đất đẹp có cảnh quan sơn thủy hữu tình, lại tương tự hình người đang cầm đầu quay trở lại Việt Nam, gáy quay trở lại nước Lào thế cho nên dân cư Chiềng Sơ hay nói “hua táng Keo, co táng Lao”. Tháp được thành lập bằng nguyên vật liệu gạch, vôi, vữa, cát và mật mía. Gạch để xây tháp gồm 2 loại, gạch vồ và gạch chỉ, thành lập theo như hình bút tháp thân vuông, dưới lớn lên trên nhỏ dại dần, tháp có chiều cao là 10,50m (và phần ngọn bị gãy là 1,60m)
Nhìn từ xa tháp cao nhòng lên nền trời xanh với các đường nét tinh tế và sắc sảo, thanh lịch của tháp càng tạo thế hiên ngang và uy nghi của công trình xây dựng. Tháp Chiềng Sơ được bố cục tổng quan chia thành 3 phần chính: Phần chân tháp; thân tháp và ngọn tháp. Xung quanh chân tháp ở 4 góc có đặt 2 con voi ở phần bên trước tháp và ở phía đằng sau đặt 2 con chó, cục bộ các loài vật đều được bố trí đầu quay trở lại phần bên trước của tháp.
Chân tháp: hình vuông vắn cao 2,20m dưới lớn, lên trên nhỏ dại dần và được chia thành 5 tầng, tầng 1 – tầng dưới cùng cao 0,60m, mỗi cạnh dài 0,53m, các tầng 2, 3 và 4 mỗi bậc cao 15cm, rộng 10cm, các góc của chân tháp là góc nhọn uốn cong tạo hình móc, từ tầng thứ 3 lên tầng thứ 4 khoảng cách thức giữa hai tầng đấy là 30cm, lên tầng thứ 5 của chân tháp xây hình vuông vắn, góc tròn
Nhìn mặt cắt như hình bán nguyệt, giữa tầng thứ 4 và tầng thứ 5 có một đường chỉ thắt tạo thành một đường gờ nổi. Toàn bộ phần chân tháp không bày diễn trang trí hoa văn, phía ngoài lớp gạch xây chân tháp còn được chát một lớp bằng vôi, cát và mật.
Thân tháp: hàng loạt kiến trúc của tháp tương tự như bày diễn trang trí hoa văn nổi trội nhất của tháp được biểu hiện ở phần thân tháp. Phần dưới của thân tháp xây hình tròn trụ, bao vây bày diễn trang trí hoa văn hình cánh sen cách thức điệu. Nổi biệt là hình con rồng gồm 5 cặp được đắp nổi uốn mình, đầu và đuôi rồng chụm vào nhau tạo thành hình số tám, cục bộ hoa văn đắp nổi, bố trí hài hòa bao vây thân tháp.
Những con rồng bày diễn trang trí quanh thân tháp mang trên mình lớp vẩy đặc thù rất khác với ngẫu nhiên phong cách thức biểu hiện rồng ở các thời kỳ lịch sử Việt Nam nào, rồng nhỏ dại như các con rắn mà văn hóa cổ truyền Ấn Độ giáo vẫn tôn thờ. Với đường nét kiến trúc mềm mại và mượt mà, hài hòa tới từng cụ thể nhỏ dại đã tạo cho người xem có sự lôi cuốn tới lạ kỳ. Phần giữa thân tháp bao vây bày diễn trang trí hoa văn hình tròn trụ tiếp nối nhau (hoa văn chìm) và các đường gờ nổi nhỏ dại, ở giữa là một đường gờ nổi lớn tạo thành hai phần của thân tháp.
Phần trên bày diễn trang trí hình một tòa sen gồm 3 lớp, 2 lớp dưới các cánh sen lượn xuống, còn lớp trên bày diễn trang trí hoa văn hình các đám lửa cách thức điệu, hình lưỡi mác, hình mặt trời và các hình hoa, lá, phía trong cánh sen và lưỡi mác có gắn các miếng gương nhỏ dại để khi mặt trời chiếu thẳng vào tỏa ánh hào quang tỏa ra bao vây. Đến thời điểm này các nét chạm khắc cách thức điệu vẫn giữ được màu hồng non của đất sét, xen lẫn gold color của nhũ còn lấp lánh trên thân tháp khi có mặt trời chiếu rọi xuống tháp.
Ngọn tháp: gần như là không bày diễn trang trí hoa văn xây phẳng dạng hình ống lục lăng, nổi trội phần ở vị trí chính giữa của ngọn tháp xây phình lớn ra lên trên thắt lại tạo hình cổ chai, trên miệng loe được bày diễn trang trí như phần bên trên của thân tháp. Nhưng do thời hạn cùng khí hậu nên các phần bày diễn trang trí đã bị gãy, phần gãy xuống có diện mạo giống hình ngọn của tháp, có kích thước 1,60m.
Di tích kiến trúc nghệ thuật và thẩm mỹ tháp Chiềng Sơ đã được Bộ Văn hóa cổ truyền, Thể thao và Du lịch công nhận di tích lịch sử cấp Quốc gia tại Quyết định 1255/QĐ-BVHTTDL ngày 14 tháng bốn năm 2011.
Tháp Chiềng Sơ là một công trình xây dựng kiến trúc có chi phí nghệ thuật và thẩm mỹ rất lớn, thông qua di tích lịch sử sẽ hỗ trợ các nhà nghiên cứu và khách du lịch điều tra, nghiên cứu lịch sử nghệ thuật và thẩm mỹ kiến trúc cổ, hiểu được phát minh và ước muốn của nhân dân đã gửi gắm vào các đường nét mô tả trong kiến trúc, hiểu được các thành quả lao động để có thể tạo ra các công trình xây dựng lịch sử văn hóa cổ truyền cho con cái mai sau, do thế tháp Chiềng Sơ đóng góp thêm phần rất cao để các nhà khoa học tiến hành việc nghiên cứu các tháp cổ tại Việt Nam.
Bảo tồn Tháp Chiêng Sơ Điện Biên
Năm 2011, Tháp Chiềng Sơ được Bộ Văn hóa cổ truyền – Thể thao & Du lịch được đứng thứ hạng Di tích Quốc gia. Nhằm bảo tồn Di tích Quốc gia Tháp Chiềng Sơ, Bộ Văn hóa cổ truyền – Thể thao & Du lịch đã góp vốn đầu tư 3 tỷ đồng để tôn tạo, tu sửa các hạng mục Tháp đã bị hư hỏng, xuống cấp, gồm: Lan rộng ra móng, chống nghiêng Tháp, gắn lại các cụ thể, hình tiết đã bị gãy, vỡ, kè công viên xanh, đổ bê tông nền Tháp, xây nhà đảm bảo, đường đi, trồng hoa lá cây cảnh…
Tháng 2/2013, Sở Văn hóa cổ truyền – Thể thao & Du lịch tỉnh Điện Biên đã ký kết Quyết định số 285 về phê duyệt tác dụng bổ nhiệm thầu công trình xây dựng “Bảo tồn, tôn tạo Di tích Tháp Chiềng Sơ”. Đơn vị chức năng trúng thầu là Doanh nghiệp tư nhân số 29. Thời gian tiến hành dự án công trình là 12 tháng.
Tuy nhiên tới thời hạn 30/9/2015, sau cũng được hơn hai năm thực hiện, Doanh nghiệp 29 (đơn vị chức năng triển khai thực hiện) mới làm được 1 phần rất nhỏ dại của dự án công trình. Những hạng mục công trình xây dựng đều trong hiện trạng triển khai thực hiện nửa vời. Năm 2014, công trình xây dựng “tạm” ngừng triển khai thực hiện vì nguyên nhân thiếu vốn.
Nay Tháp Chiềng Sơ – Di tích Quốc gia đã, hiện nay đang bị xuống cấp nghiêm trọng; phần nền bị nước lũ sói mòn, sạt lở, cỏ mọc sum sê. Nếu như không liên tiếp được tu bổ, tôn tạo thì Di tích Quốc gia – Tháp Chiềng Sơ, khó sống sót được.
Ông Cà Văn Thoan, người bản Nà Muông bảo rằng, Tháp Chiềng Sơ và dân cư Chiềng Sơ đang ngày đêm kêu cứu. Mong rằng những đơn vị tính năng đừng lãng quên Tháp Chiềng Sơ – Di tích Quốc gia địa điểm núi rừng Tây Bắc.
Ngoài chi phí lịch sử, văn hóa cổ truyền, nghệ thuật và thẩm mỹ kiến trúc, tháp Chiềng Sơ còn sống sót chi phí rất lớn biểu hiện tình đoàn kết, hữu nghị Việt Nam – Lào đã gắn bó keo sơn từ lâu năm.
Chuyên Mục: Review Điện Biên
Nguồn Blog Review Du Lịch: https://bietthungoctrai.vn/ Ban Quản lý di tích lịch sử tỉnh Điện Biên
