Review Tham Quan Chùa Kiến Sơ Hà Nội ở đâu, kiến trúc, lịch sử 2023

Review Du Lịch Việt Nam Tháng Năm 5, 2023

0 10 12 minutes read

Thông tin Chùa Kiến Sơ Hà Nội

Chùa Kiến Sơ tọa lạc bên tả ngạn sông Đuống tại xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, TP. Hà Nội. Được xem là một ngôi chùa cổ và linh thiêng, chùa Kiến Sơ là một trong những địa điểm du lịch hấp dẫn của thủ đô Hà Nội. Ngoài kiến trúc đặc biệt, chùa còn có một lịch sử phong phú và đầy thú vị.

Tên thường gọi: Chùa Kiến Sơ
Tọa lạc: xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội.
Năm thành lập : Thời Đường năm 820.
Người thành lập : Thiền Sư Cảm Thành.
Phong Tặng Ngay: Di tích lịch sử cấp Quốc gia ngày 21/2/1975

Chùa Kiến Sơ được xây dựng từ thời Đường năm 820 và là nơi mở ra dòng thiền Vô Ngôn Thông. Ban đầu, chùa được xây dựng tạm bằng gỗ và đất nhưng sau đó đã được võ sư Trương Ma Ni tái tạo và thành lập lại từ thời nhà Đinh. Kiến trúc chùa mang phong cách truyền thống của Việt Nam, với nhiều chi tiết đặc sắc như những bức tranh tường, chữ Nôm cổ và những tác phẩm điêu khắc tinh xảo.

Lịch sử Chùa Kiến Sơ Hà Nội

Theo truyền thuyết, thiền sư Vô Ngôn Thông từ Trung Quốc đã đến đây và được sư Cảm Thành lúc đó trụ trì tại chùa tôn làm thầy, từ đó mở ra dòng thiền Vô Ngôn Thông. Tuy nhiên, chính thức chùa được thành lập từ thời Đường năm 820 và được đặt tên là Chùa Kiến Sơ. Năm 1975, chùa được công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Miếng ngói tức rường tán mất gần hết… Gặp có nhà sư Trương Ma Ni tìm kiếm được đúng dấu xưa. Bèn hưng công thành lập danh lam, mở mang đất đai, để gia công Vị trí thờ Phật đốt hương, gọi tên là chùa Kiến Sơ. Phía ở bên phải cửa trước chùa lại dựng một miếu thổ thần để gia công Vị trí tụng đọc kinh sách”. Trước đó, vào khoảng thời gian 820, thiền sư Vô Ngôn Thông từ Trung Quốc sang được sư Cảm Thành lúc đó trụ trì tại chùa tôn làm thầy, từ đó mở ra dòng thiền Vô Ngôn Thông. Vua Lý Công Uẩn lúc còn đi tu thường lui đến chùa học kinh.

Tới khi họ Triệu bị người Hán thôn tính, đất đai biên giới đều bị nội thuộc, lại trải binh họa đốt cháy, đền miếu tiêu điều. Miếng ngói tức rường tán mất gần hết… Gặp có nhà sư Trương Ma Ni tìm kiếm được đúng dấu xưa. Bèn hưng công thành lập danh lam, mở mang đất đai, để gia công Vị trí thờ Phật đốt hương, gọi tên là chùa Kiến Sơ. Phía ở bên phải cửa trước chùa lại dựng một miếu thổ thần để gia công Vị trí tụng đọc kinh sách”.

Tương truyền tại chùa ông đã được Thánh Gióng báo mộng qua bài thơ Nhất bát công đức thủy Tùy duyên hóa trần gian Quang Quang trùng hình ảnh chiếu Một hình ảnh nhật đăng sơn. Bài thơ dự báo nhà Lý truyền được 8 đời, và sẽ kết thúc vào thời một vị vua có chữ Nhật ở trên chữ Sơn (tức vua Lý Huệ Tông tên là Sảm).

Sau này lên làm vua, Lý Thái Tổ rời đô về Thăng Long, đã cho trùng tu chùa và đền Phù Đổng cạnh đó. Vua cũng vô số lần tới thăm chùa, và mời thiền sư Đa Bảo (là đời thứ 5 dòng thiền Vô Ngôn Thông) về Thăng Long luận bàn.

Bài thơ dự báo nhà Lý truyền được 8 đời, và sẽ kết thúc vào thời một vị vua có chữ Nhật ở trên chữ Sơn (tức vua Lý Huệ Tông tên là Sảm). Sau này lên làm vua, Lý Thái Tổ rời đô về Thăng Long, đã cho trùng tu chùa và đền Phù Đổng cạnh đó. Vua cũng vô số lần tới thăm chùa, và mời thiền sư Đa Bảo (là đời thứ 5 dòng thiền Vô Ngôn Thông) về Thăng Long luận bàn. Khi dòng thiền Vô Ngôn Thông suy thoái, chùa biến thành Vị trí thờ cả Tam giáo: Phật, Lão, Khổng

Xem Thêm: Review Tham Quan lễ hội Vua Bà miền quan họ Bắc Ninh lịch sử,các chương trình 2021

Kiến trúc Chùa Kiến Sơ Hà Nội

Quần thể chùa Kiến Sơ ngày nay khá bề thế với nhiều kiến trúc đặc sắc. Cổng tam quan mới rộng 5 gian chồng diêm 2 tầng, dóng ngang hàng với cổng đền Phù Đổng. Chùa chính xây theo kiểu nội công ngoại quốc như nhiều ngôi chùa cổ thường cảm nhận thấy ở Bắc Bộ, nhìn bao quát mang nhiều phong phương thức phong cách xây dựng Phật giáo thời Nguyễn.

Điểm nhấn của quần thể chùa Kiến Sơ là tòa tiền đường rộng 5 gian 2 chái. Phía đằng sau là hậu cung và hành lang hai bên sân giữa vây quanh gác chuông rồi tới khu căn hộ hậu. Du khách cũng có thể cảm nhận thấy một hồ sen lớn có tường hoa xung quanh và các công trình khác như khánh và giá treo đá ghi niên đại gần 400 năm, bia lớn phủ rêu xanh và cây hương đá hình cột vuông.

Hiện nay, truyền thuyết về thời hạn thành lập chùa Kiến Sơ vẫn còn gây nhiều tranh cãi. Tương truyền, chùa được 1 phú hào ở bản địa vì mộ đạo Phật, nên đã đổ tiền ra thành lập. Sau đó, vị phú hào này mời vị sư tên là Lập Đức tới trụ trì. Không lâu sau, vào khoảng thời gian Canh Tý (820), thiền sư Vô Ngôn Thông từ Quảng Châu (Trung Quốc) sang Việt Nam và tu tại chùa cho tới lúc ngài viên tịch.

Địa chỉ phát tích của thiền phái Vô Ngôn Thông

Theo các dữ liệu để lại, thiền sư Võ Ngôn Thông họ Trịnh, người Quảng Châu, xuất gia tu Phật từ bé dại. Tính tình sư trầm lặng, ít nói nhưng lại rất mưu trí, nhận thức nhanh, nên người đời đặt cho hiệu là Vô Ngôn Thông. Tới nay, vẫn sống sót vô số huyền tích bao quanh vị sư này khi ngài sang và ở Việt Nam. Chuyện kể rằng, khi tới tu tại chùa, suốt mấy năm liền, từng ngày ngoài hai bữa cháo ra, vị sư đó đều dành hết thời hạn cho việc tu đạo.

Từng ngày, sư quay mặt vào vách thiền định mà hoàn toàn không nói năng gì. Mỗi người chưa biết nên không chăm chú tới sư. Duy chỉ có Lập Đức là biết sư chưa phải người thường, nên ngày ngày giữ lễ và hết lòng chăm bẵm. Cảm tấm lòng người phật tử xứ Nam, sư truyền cho tâm pháp và phương thức tu tập. Sư đổi pháp hiệu cho Lập Đức là Cảm Thành. theo đó, một dòng thiền rất nhiều người biết đến trong lịch sử Phật giáo Việt Nam đã ra mắt. Sư viên tịch năm 826, khi tu ở chùa Kiến Sơ được 6 năm.

Chúng đệ tử tiếp sau đó hỏa thiêu và thu tro cốt của sư vào tháp để thờ ở núi Tiên Du (nay, núi này thuộc huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh). Từ khi được truyền vào Việt Nam, dòng thiền này nâng tầm phát triển rất mạnh mẽ và tự tin, được các tầng lớp từ vua chúa tới dân nghèo tin theo. Dòng thiền này còn có ảnh hưởng lớn tới cuộc sống văn hóa truyền thống cổ truyền, tâm lý nhìn trong suốt 4 triều đại là Đinh, Lê, Lý, Trần và đóng góp thêm phần tạo ra mẫu mã văn hóa truyền thống cổ truyền Việt.

Trong tiến độ nâng tầm phát triển hơn 4 thế kỉ, thiền phái Vô Ngôn Thông truyền được 17 dòng đời với các đại sư mà danh xưng lẫy lừng trong lịch sử như: Đa Bảo, Viên Chiếu, Lý Thái Tông, Mãn Giác, Không Lộ… Đây đều là các vị cao tăng đắc đạo, nhiều người biết đến trong lịch sử không riêng gì ở lĩnh vực Phật pháp, mà còn ở lĩnh vực chính trị.

Xem Thêm: Review Tham Quan Chùa Khúc Toại Bắc Ninh ở đâu, lịch sử 2023

Không chỉ có vậy, thiền phái này cùng với phái Thảo Đường và phái Tì-Ni-Đa-Lưu-Chi biến thành ba dòng thiền lớn nhất Việt Nam nhìn trong suốt 6 thế kỉ (từ thế kỉ VII – XIV). Chính thiền phái đây là cơ sở, xuất xứ dựng nên nên thiền phái Trúc Lâm nhiều người biết đến sau này.Trải qua hơn một ngàn năm lịch sử, hậu thế đã hết nhớ được tên khởi đầu của chùa nữa. Sử sách cũng không ghi chép rõ ràng nên không ai biết tên Kiến Sơ có từ lúc nào.

Người ta lý giải tên chữ Kiến Sơ là Vị trí gặp gỡ khởi đầu. Đặc biệt ý nghĩa là, ngôi chùa đây là Vị trí gặp gỡ khởi đầu giữa sư Vô Ngôn Thông và sư Lập Đức; cũng hàm nghĩa dòng thiền Vô Ngôn Thông khởi đầu nảy nở và nâng tầm phát triển trên đất Việt chính từ Vị trí đây.

Địa chỉ tu Phật của vị vua đầu triều Lý

Qua các thư tịch cổ để lại thì, thuở bé dại Lý Công Uẩn tu tại chùa Cổ Pháp (nay ngụ tại thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh), sau theo học Phật với thiền sư Vạn Hạnh và được thiền sư này dạy dỗ, kèm cặp từ bé dại. Với bản tính mưu trí ham học, vị vua tương lai đó thường xuyên vào chùa Kiến Sơ học thiền và tu tập thiền định.

Trụ trì chùa lúc đó là sư Đa Bảo đã nhận được được ra cốt tướng khác thường của ông và phán rằng, trong tương lai ông không thay đổi sẽ khiến vua một cõi.Hiện nay, chùa Kiến Sơ còn lưu giữ nhiều huyền tích về vị vua nhiều người biết đến này. Người dân vẫn kể lẫn nhau nghe câu truyện vị vua bị đuổi giết và được nhà chùa bổ trợ.

Ni sư trụ trì chùa bây giờ là Thích Đàm Chuyên cho thấy: “Vào thời tiền Lê, trong dân gian có truyền nhau câu sấm bảo rằng, một người họ Lý, dưới chân có chữ Vương, sau này không thay đổi sẽ thay thế nhà Lê. Bởi thế, vua Lê thời này đã cho người truy lùng rất gắt gao và tìm mọi phương thức giết cho được Lý Công Uẩn. Để trốn cuộc truy đuổi, Lý Công Uẩn đã phải ẩn mình ở chùa Kiến Sơ”.

Khánh đá

Trụ trì chùa khi đó là sư Đa Bảo đã đào một chiếc hầm lớn dưới đất. Sau đó, sư cho xây một bể nước lên trên để đánh lừa quan quân đuổi giết. Lý Công Uẩn trốn dưới đó ít ỏi khi được lên bề mặt đất. Khi quan quân lùng sục tới, các nhà sư lấy lí do dòng thiền này cần phải câm lặng (vô ngôn) nên dù quân lính hỏi cái gì, sư đều không nói. Thế cho nên, Lý Công Uẩn mới thoát nạn.

Một đêm, khi Lý Công Uẩn đang ngủ trong hầm thì mơ cảm nhận thấy một vị thần có mặt, tự xưng là Thánh Gióng, là thành hoàng của làng và truyền cho một câu sấm. Lý Công Uẩn biết sau đó sẽ thành đại sự nên cố gắng đợi thời. Sau khi thành đại nghiệp, Lý Công Uẩn không bao giờ quên ngôi chùa từng che chở tương tự vị thánh báo mộng cho chính mình năm nào, nên đã cấp may mắn tài lộc, trùng tu, lan rộng ra chùa khang trang, bề thế.

Cùng theo đó, vị vua đó cũng đổi mới cả miếu thờ Thánh Gióng và hàng năm hạ chỉ cho các quan về đây bái lễ.Theo đó, tên chữ chùa Kiến Sơ còn được lý giải như mối lương duyên khởi đầu của vị vua sáng lập triều Lý với ngôi chùa gắn nhiều kỉ niệm thời hạn khó. Đó cũng chính là mối duyên giữa sư Đa Bảo và Lý Công Uẩn sau này.

Xem Thêm: Review Tham Quan Chùa Phật Tích Bắc Ninh ở đâu, quan họ, lễ hội 2023

Khi chuyển đô về Thăng Long, sư Đa Bảo thường xuyên được mời vào kinh bàn chuyện quốc sự. Có khả năng bảo rằng, sư Vạn Hạnh và sư Đa Bảo là hai vị sư có ảnh hưởng nhất tới tâm lý của vị vua đầu tiên của triều Lý.

Số phận thăng trầm của ngôi chùa cổ

Hiện nay, chùa có phong cách xây dựng truyền thống thống ở các chùa Bắc Bộ và công viên xanh khá bề thế, có cổng tam quan 5 gian chồng mái. Trước cửa chùa là một hồ sen rộng lớn, xung quanh lối vào chùa chính. Bên trái chùa là một chiếc khánh đá có niên đại hơn 400 năm. Đây cũng chính là cổ vật độc tôn sót lại với thời hạn mà hoàn toàn không bị hư hại hoặc bị ăn cắp.

Đây cũng chính là cổ vật độc tôn sót lại với thời hạn mà hoàn toàn không bị hư hại hoặc bị ăn cắp. Hiện tại, chùa Kiến Sơ không riêng gì thờ Phật mà thờ cả Tam giáo. Qua lời ra mắt của ni sư trụ trì chùa, chúng tôi được biết, ngoài thờ Phật, chùa còn thờ cả Khổng Tử (thay mặt đại diện cho Nho Giáo), Lão Tử (thay mặt đại diện cho Lão giáo), và thờ Mẫu. Tuy nhiên thờ Phật vẫn là chủ đạo.

Lầu chuông chùa Kiến Sơ

Lầu chuông chùa Kiến Sơ. Tới vãn cảnh chùa, phật tử đã hết nhận ra các dấu vết của một thiền phái năm xưa vốn hùng mạnh, với biết bao đệ tử theo học. Có chăng, bức tượng phật Vô Ngôn Thông và hai bức tượng phật, 1 là vua Lý Công Uẩn, hai là mẹ Lý Công Uẩn như là dấu vết còn lại của thuở nào kì huy hoàng. Trông cảnh này, phật tử nào cũng cần phải bùi ngùi. Theo ni sư Thích Đàm Chuyên, chùa đã thông qua biết bao lần tôn tạo, trùng tu. Trong hơn 40 năm trụ trì ở chùa, sư Thích Đàm Chuyên cũng đã nhận thức thấy lần sửa chữa chùa.

Theo ni sư Thích Đàm Chuyên, chùa đã thông qua biết bao lần tôn tạo, trùng tu. Trong hơn 40 năm trụ trì ở chùa, sư Thích Đàm Chuyên cũng đã nhận thức thấy lần sửa chữa chùa. Năm 1971 của thế kỷ trước, trận lụt lịch sử ở miền Bắc làm nhiều hạng mục của chùa hư hỏng. Vô số bức tượng phật quý tương tự một trong những công trình xây dựng quan trọng khác bị hỏng mà tới hiện nay cũng chưa khôi phục lại được như trước đó. Chưa kể mỗi lần mất cắp, chùa cũng trở nên thất lạc, hỏng vô số bức tượng phật quý.

Chùa đang bị lãng quên

Năm 1971 của thế kỷ trước, trận lụt lịch sử ở miền Bắc làm nhiều hạng mục của chùa hư hỏng. Vô số bức tượng phật quý tương tự một trong những công trình xây dựng quan trọng khác bị hỏng mà tới hiện nay cũng chưa khôi phục lại được như trước đó. Chưa kể mỗi lần mất cắp, chùa cũng trở nên thất lạc, hỏng vô số bức tượng phật quý. Điều đáng lo.

Ngôi chùa hiện giờ ít được biết đến

Điều đáng ngại nhất là ngôi chùa hiện giờ đang bị lãng quên một phương thức không nhu yếu trong tâm lý phật tử. Theo sẻ chia giải bày của ni sư trụ trì, con số khách viếng thăm chùa đã ít, số người hiểu về gốc tích của ngôi chùa càng giá giảm hơn. Tuy nhiên, chùa được xếp hạng thứ hạng di tích lịch sử lịch sử đất nước từ thời điểm năm 1975 nhưng còn quá ít người biết về ngôi chùa này. “Có các vị khách tới làm lễ nhưng chính họ cũng chưa biết tên ngôi chùa. Nếu nhắc tới tên chùa, họ đều kinh ngạc tưởng rằng, ngôi chùa là 1 phần của di tích lịch sử đền Gióng” – ni sư trụ trì sẻ chia giải bày. Ni sư cũng cho thấy, hàng năm vào dịp lễ hội Gióng, người tới làm lễ ở đền Gióng vô số. Vì tiện đường nên họ tạt sang làm lễ ở chùa. Chùa chủ đạo là Vị trí hành lễ của dân bản địa.