Khám Phá Khu di tích chùa Tiêu Sơn Bắc Ninh ở đâu, kiến trúc, lịch sử 2023
Chùa Tiêu Sơn ở đâu ?
Chùa Tiêu Sơn nằm ở lưng chừng núi Tiêu, tại Tương Giang, Từ Sơn, Bắc Ninh. Khu di tích này có khá nhiều cây cổ thụ bao quanh, là một di tích cổ kính. Phía trước chùa là con sông Tiêu Tương, đã từng xuất hiện trong thơ ca Việt Nam với mối tình giữa Trương Chi và Mỵ Nương.
Điểm đặt: Tương Giang, Từ Sơn, Bắc Ninh
Chùa Tiêu Sơn thờ ai?
Chùa Tiêu Sơn cũng chính là địa chỉ thờ của thiền sư Vạn Hạnh, người là Quốc sư của hai triều Tiền Lê và Lý. Vạn Hạnh có công lớn trong việc giáo dưỡng, truyền thụ trí thức và đưa vua Lý Công Uẩn lên ngôi, lập nên vương triều Lý.
Ghi chép về việc chùa Tiêu Sơn là địa chỉ nuôi dạy vua Lý Công Uẩn được lưu truyền rằng: “Thái tổ họ Nguyễn (Lý). Người châu Cổ Pháp Lộ Bắc Giang. Mẹ là Phạm Thị, ngày 12 tháng 2 năm thứ 5 niên hiệu Thái Bình (974) sinh ra vua. Vua khi bé đã lanh lợi, khí độ, thoáng rộng, du học ở chùa Lục Tổ, sư Vạn Hạnh trông cảm thấy lấy làm lạ bảo rằng: Chính là người phi thường sau này lớn lên tất có khả năng cứu nước, yên dân làm bậc minh chủ thiên hạ.”
Ngoài những câu chuyện lịch sử, chùa Tiêu Sơn còn lưu giữ nhiều điều bí ẩn. Trong quá khứ, nhiều người tin rằng chùa này là nơi bí mật chôn giấu báu vật của Vua Lý Công Uẩn. Tuy nhiên, đến nay, chưa có bằng chứng chính thức nào để xác nhận điều này.
Khi Lý Công Uẩn được 3 tuổi đã được mẹ đem lên chùa Tiêu gửi Thiền sư Lý Vạn Hạnh nuôi dạy tới khi lớn khôn.”Điều nổi trội tại chùa Tiêu đây là địa chỉ lưu giữ pho tượng nhục thân (tượng bó cốt) đã được phục chế, dữ gìn và bảo vệ của Thiền sư Như Trí, được đặt ở chính điện của Chùa. Ngài sống vào mức vào cuối thế kỷ 17 qua vào đầu thế kỷ 18 và từng là trụ trì của chùa Tiêu Sơn.
Theo đó, khi một vị thiền tăng đạt tới một mức độ nhập thiền cao siêu thì mới có thể có khả năng giành được “nhục thân” – có nghĩa là khung hình sẽ không trở nên phân hủy theo không bao lâu sau khi viên tịch. Vấn đề đó không riêng gì mang dấu tích về lịch sử, văn hoá mà còn minh chứng những kỹ năng kỳ diệu của con người, có tu thì có đắc.
Ngôi chùa linh thiêng này từng là thiền viện, giảng dạy những bậc cao tăng và phân phối kinh sách cho nhiều chùa trong toàn quốc. Trong nhiều thế kỷ, chùa là địa chỉ khắc ván in những bộ kinh lớn của nhà Phật.
Lịch sử chùa Tiêu Sơn Bắc Ninh
Theo sử sách cổ và truyền kể từ dân gian, chùa Tiêu Sơn đã có nhiều từ rất lâu năm. Tới thời nhà Lý, Bắc Ninh biến thành một trọng tâm Phật giáo Kinh Bắc và chùa được nhà sư (Quốc sư) Lý Vạn Hạnh chủ trì. Việt sử lược, Đại Việt sử ký toàn thư, Đại Nam nhất thống chí, Lịch triều hiến chương loại chí đều phải sở hữu ghi chép về chùa Tiêu và truyền thuyết về Lý Công Uẩn.
Mẹ là Phạm Thị, ngày 12 tháng 2 năm thứ 5 niên hiệu Thái Bình (974) sinh ra vua. Vua khi bé đã lanh lợi, khí độ, thoáng rộng, du học ở chùa Lục Tổ, sư Vạn Hạnh trông cảm thấy lấy làm lạ bảo rằng: Chính là người phi thường sau này lớn lên tất có khả năng cứu nước, yên dân làm bậc minh chủ thiên hạ”.
Khi Lý Công Uẩn được 3 tuổi đã được mẹ đem lên chùa Tiêu Sơn gửi Thiền sư Lý Vạn Hạnh nuôi dạy lớn khôn. Chùa Tiêu còn bảo lưu nhiều dữ liệu cổ vật và những truyền thuyết, giai thoại phản ánh sôi động về sự tích lai lịch, công trạng của Lý Công Uẩn, Quốc sư Lý Vạn Hạnh đã có nhiều công nuôi dưỡng giáo dục Lý Công Uẩn từ thơ ấu cho đến lớn khôn trưởng thành, sau biến thành bậc Minh Vương khai lập nền văn minh Đại Việt.
Nhớ công ơn Vua Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư, Ninh Bình ra Thăng Long, thành phố Hà Nội, tại chùa hiện giờ còn lưu giữ bản Chiếu dời đô.Đặc biệt, đây còn là ngôi chùa độc tôn ở Việt Nam không còn hòm công đức. Mỗi gian thờ có 1 người ngồi nhìn khách tới chiêm bái.
Có rất nhiều người đã nghe biết thủ tục không đặt tiền lễ, nhưng cũng luôn tồn tại nhiều bạn không biết tới. Người ngồi nhìn khách chiêm bái trong chùa chỉ lưu ý xem người đó đặt bao nhiêu lễ trên ban, sau lúc người đó ra khỏi gian thờ thì có nghĩa vụ và trách nhiệm cầm gửi lại tiền lễ, hoặc chuyển cho nhà sư trụ để triển khai công đức ở những trọng tâm nuôi dưỡng trẻ em mồ côi.
Theo sư cụ Đàm Chính trụ trì tại chỗ này cho biết thêm: chùa Tiêu Sơn chỉ nhận tiền công đức khi đang thành lập cơ sở vật chất cho chùa. Khi thành lập xong thì nhà chùa không sở hữu và nhận bất kỳ tiền công đức của người nào. Vì khi nhận phải trông coi, không trông coi được có khả năng sẽ bị ăn cắp. Khi nào nhà chùa thành lập, tái tạo gì sẽ lại kêu gọi cư dân công đức.
Thêm một bí ẩn mà có lẽ rằng chỉ có một số người tới chùa tận mắt xem mới sự thật tin đây là thật. Năm 2014 chùa được chính quyền sở tại bản địa khai quật pho tượng táng gần 300 tuổi trước tòa Tam Bảo. Chính là nhục thân trong ngôi tháp là Hòa thượng Như Trí, người viên tịch nhưng vẫn còn không thay đổi hình thể.Hòa thượng Như Trí là người có công trùng san và in nhiều cuốn sách Phật học, nhiều người biết đến là bộ sách cổ “Thiền uyển tập anh”.
Chùa Tiêu Sơn – Nơi đặt lễ và công đức cho trẻ em mồ côi
Lễ và công đức tại chùa Tiêu Sơn
Trong khi ngồi nhìn khách chiêm bái trong chùa Tiêu Sơn, bạn sẽ chỉ lưu ý xem họ đặt bao nhiêu lễ trên ban. Tuy nhiên, sau khi khách rời khỏi gian thờ, họ có nghĩa vụ và trách nhiệm cầm gửi lại tiền lễ hoặc chuyển cho nhà sư trụ để triển khai công đức ở những trọng tâm nuôi dưỡng trẻ em mồ côi.
Theo sư cụ Đàm Chính trụ trì tại chỗ này, chùa Tiêu Sơn chỉ nhận tiền công đức khi đang thành lập cơ sở vật chất cho chùa. Khi đã thành lập xong, nhà chùa không sở hữu và không nhận bất kỳ tiền công đức của người nào. Nguyên nhân là khi nhận, họ phải trông coi và có khả năng sẽ bị ăn cắp. Khi chùa thành lập hoặc tái tạo gì, họ mới lại kêu gọi cư dân công đức.
Pho tượng táng của Hòa thượng Như Trí
Năm 2014, chính quyền địa phương đã khai quật pho tượng táng gần 300 tuổi trước tòa Tam Bảo tại chùa Tiêu Sơn. Điều đặc biệt là nhục thân trong ngôi tháp này là của Hòa thượng Như Trí, người viên tịch nhưng vẫn còn giữ nguyên hình thể.
Hòa thượng Như Trí là người có công trùng san và in nhiều cuốn sách Phật học, trong đó có bộ sách cổ “Thiền uyển tập anh”. Nó ghi nhận các tông phái Thiền học và sự tích của các vị thiền sư vào thời gian cuối thời Bắc thuộc cho tới thời Đinh, Lê, Lý, Trần. Các sách này có giá trị về mặt văn học, triết học và văn hóa cổ truyền dân gian.
Ngày nay, tượng Hòa thượng Như Trí vẫn được đặt thờ tại chùa Tiêu Sơn và được nhiều người tôn kính.
Văn hóa cổ truyền của con sông Tiêu Tương
Theo sách Đại Nam nhất thống chí, con sông Tiêu Lương cũ nằm ở địa giới phủ Từ Sơn và phát nguyên từ cái đầm lớn xã Phù Lưu huyện Đông Ngàn. Sông chảy từ hướng phía tây sang hướng đông bắc qua xã Tiêu Sơn huyện Yên Phong, chuyển qua địa bàn hai huyện Tiên Du và Quế Dương vào sông Thiên Đức (sông Đuống).
Theo sách Địa chí Hà Bắc, con sông Tiêu Tương phát nguyên từ hồ Lãng Bạc ở địa giới huyện Tiên Sơn và chảy từ hướng phía tây sang hướng đông bắc qua xã Tương Giang, Vân Tương, qua những làng quan họ nhiều người biết đến như Lim, Bưởi, Ó, Se, Bò… rồi chảy vào sông Cầu.
Một câu chuyện cổ điển về tình yêu của chàng Trương Chi và nàng Mỵ Nương con quan Thừa tướng được truyền miệng từ những người dân trong xã Từ Sơn, huyện Tiên Du. Câu chuyện này được phổ biến qua thơ văn, âm nhạc và trở thành một phần trong cuộc sống của những cư dân đậm nét văn hóa cổ truyền.
Câu chuyện kể về một chàng đánh cá nghèo tên là Trương Chi sống trong một cái thuyền chài bé dại trên sông Tiêu Tương. Ngày ngày, chàng vừa thả lưới, vừa cất lời ca, tiếng hát của chàng vọng tới lầu của nàng Mỵ Nương.
Mỵ Nương là con gái của quan Thừa tướng và sống trong một cung điện xa hoa. Cô đã yêu Trương Chi sau khi nghe tiếng hát của anh từ xa.
Hiện nay, con sông Tiêu Tương còn lại chỉ một đoạn ngắn nhìn như một cái hồ chạy xung quanh chân
Nghe tiếng hát Mỵ Nương đem lòng yêu chàng Trương Chi say mê…
Mỹ Nương và Trương Chi là hai nhân vật trong bài thơ “Lan Đình Trầm Hương” của nhà thơ Nguyễn Du. Câu chuyện tình yêu giữa họ được miêu tả đầy lãng mạn và sâu sắc trong bài thơ. Tình yêu của Mỵ Nương và Trương Chi đã trở thành một biểu tượng của tình yêu truyền thống trong văn hóa dân tộc Việt Nam.
Sông Tiêu Tương đã nối những vùng văn hóa cổ truyền kinh Bắc suốt những thời kỳ dựng nước và giữ nước của những người Việt.
Theo một trong những nghiên cứu, sông Tiêu Tương xuất phát từ một nhánh sông Hồng và trải qua nhiều địa danh như Cổ Loa, Dục Tú, Phù Lưu, Dương Lôi, Tam Sơn, Tương Giang, Lim, Xuân Ổ,… tạo ra một hệ thống giao thông thuỷ có vai trò nổi trội quan trọng mua bán dòng sản phẩm kinh tế vị trí phía Bắc và truyền bá văn hoá từ trọng tâm Cổ Loa đến những vị trí người dân tọa lạc ven hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình, dựng nên những vùng văn hóa cổ truyền đặc thù riêng có với những làn điệu cổ.
Chạy dọc theo chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước của cha ông ta, sông Tiêu Tương có nhiều địa điểm nhiều người biết đến trong lịch sử gắn kèm với Hoàng Giang. An Dương Vương, triều vua khai sáng của những người Việt từ thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên đã lợi dụng dòng Hoàng Giang tạo ra những đoạn hào bỗ
Công trình khôi phục di tích lịch sử tại sông Đuống và sông Tiêu Tương
Phát hiện di tích lịch sử tại sông Đuống
Ngày nay, ngay bên nhánh của sông Hoàng Giang là sông Đuống, người ta đã phát hiện di tích của Vua Hùng là Kinh Dương Vương (ông nội của Lạc Long Quân). Khu vực này được người dân địa phương xem là một phần trong lịch sử dân tộc Việt Nam và cùng với sông Tiêu Tương, tạo nên một hệ thống đường thủy quan trọng trong việc mua bán hàng hóa và truyền bá văn hóa.
Khôi phục khu di tích chùa Tiêu Sơn
Chùa Tiêu Sơn nằm cùng bên sông Đuống và là một trong những di tích lịch sử quan trọng ở Bắc Ninh. Tỉnh Bắc Ninh đã khởi công xây dựng cây cầu nối 2 kè sông Đuống để nối liền với di tích Kinh Dương Vương và chùa Tiêu Sơn. Công trình này nhằm mục đích khôi phục và bảo tồn di sản lịch sử, văn hóa của dân tộc Việt Nam.
Khám phá vùng đất cổ còn nhiều bí ẩn
Khảo sát về con sông Tiêu Tương và khu di tích chùa Tiêu Sơn ai tới một lần sẽ muốn tới nữa để biết thêm về một vùng đất cổ còn nhiều bí ẩn, với bao truyền thuyết gắn kèm với lịch sử, văn hóa cổ truyền của dân tộc Việt Nam.
Chuyên Mục: Review Bắc Ninh
Nguồn Blog Review Du Lịch: https://bietthungoctrai.vn/ Khu di tích chùa Tiêu Sơn Bắc Ninh
