Đền Nghè là một quần thể di tích mang đậm phong cách thức kiến trúc của thời Nguyễn tại thế kỷ XX. Nét rực rỡ của kiến trúc đền Nghè là nghệ thuật và thẩm mỹ trạm khắc trên gỗ, đá với các đề tài: long, ly, quy, phượng hay tùng, trúc, cúc, mai với kỹ thuật chạm khắc nổi đạt tới độ tinh xảo.
Đền Nghè ở đâu?
Đền Nghè tọa lạc ở trọng tâm thành phố Hải Phòng, là đền thờ Nữ tuớng Lê Chân, người lập ra làng An Biên thuở truớc và đặt nền móng cho việc tạo lập nên thành phố Hải Phòng sau này. Đền tọa lạc trên phố Lê Chân, quận Lê Chân, cách thức Nhà hát lớn thành phố Hải Phòng khoảng 600m.
Bà quê ở làng An Biên (thuộc Đông Triều, Quảng Ninh) đang đi tới vùng đất địa chỉ ngã ba sông Tam Bạc đổ dồn vào sông Cấm, lập ấp Vẻn, sau đổi là An Biên Trang, hưởng ứng cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng (40 – 43) chống quân Đông Hán xâm lược. Bà là một nữ tướng tài ba, gan góc, lập nhiều chiến công vang dội trong cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng được Trưng Vương phong chức Chương quản binh quyền nội bộ, giao trách nhiệm trấn giữ miền Hải Tần.
Sự tích Lê Chân Đền Nghè
Lê Chân lập ra làng An Biên, tiền thân của Hải Phòng. Lê Chân là nữ tướng đánh giặc Tàu ở bên cạnh các nữ anh hùng dân tộc Việt Nam – Hai Bà Trưng hay Trưng Trắc, Trưng Nhị vào khoảng thời gian 43 sau Công nguyên. (Trưng Trắc là nữ hoàng độc tôn trong lịch sử Việt Nam và Trưng Nhị là em gái của bà). Từ bé dại, Lê Chân đã được nghe biết với vẻ đẹp và ý chí kiên trì. Viên quan Trung Quốc đòi cưới cô. Vì phụ huynh cô nhất quyết không chịu, để cô trốn thoát, kẻ thủ ác đã giết chết cha cô.
Lê Chân quyết tâm báo thù cho cha, đánh giặc cứu nước. Cô kín kẽ chiêu mộ binh lính, lập trang trại ở vùng đất mới, vừa chuẩn bị lương thực vừa huấn luyện và giảng dạy lực lượng trông đợi. Khi Trưng Trắc dựng cờ ở Mê Linh, Bà cùng nghĩa quân đóng trại An Biên kịp thời tham gia. Cuộc khởi nghĩa thành công, Trưng Trắc lên làm vua, xưng là Trưng Vương, đóng đô ở Mê Linh. Lê Chân biến thành Tướng quân lập nhiều chiến công.
Năm 43, Hán Hiến Đế sai tướng Mã Viện đem binh về hướng đông bắc nghênh chiến. Lê Chân dẫn quân chặn giặc, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Nhưng do lực lượng chênh lệch, nàng phải lui về đảm bảo Mê Linh.
Sau khi phòng tuyến Cấm Khê bị vỡ, Hai Bà Trưng mất. Lê Chân phải rút quân về vùng núi Lạt Sơn thuộc Hà Nam bây giờ, lập địa thế căn cứ đánh giặc. Mã Viện ra lệnh cho quân bao quanh cứ điểm, chặn đường tiếp tế lương thực. Vì nguyên nhân này, Lê Chân phải tự sát để bảo toàn danh dự
Được tin nữ tướng quân quyết tử, nhân dân An Biên đã lập đền thờ, có nghĩa là – đền An Biên xưa ngày nay.
Lịch sử dựng nên của đền Nghè
Di tích văn hóa truyền thống cổ truyền đền Nghè bây giờ tọa lạc ngay tại trọng tâm thành phố Hải Phòng, tọa lạc ngay giáp với hai đường phố Mê Linh và Lê Chân của thành phố.
Ban đầu, Đền Nghè là một chiếc miếu bé dại tọa lạc trên bãi soi, chỗ ngã ba sông Tam Bạc và sông Cấm. Đây cũng chính là địa chỉ thứ nhất Lê Thánh Công Chúa từ quê hương đã đặt chân đến nơi đó vùng đất ven bờ biển.
Vào các năm kháng chiến chống Pháp, vùng đất An Biên xưa thuộc đất nhượng của thực dân Pháp. Khi ấy, nhân dân làng An Biên đã dịch rời Đền Nghè lên Phía Nam. Tới vùng đất bây giờ thì dây khiêng “thạch quang” bị đứt, khiêng đi chưa được nên dân cư đã dựng đền thờ ngay ở chỗ này.
Đền Nghè bản nguyên có khả năng đã được nhân dân dựng từ rất thời xưa. Trong An Biên thần tích bi ký ghi: Khi Nữ tướng Lê Chân mất, bà đã báo mộng cho nhân dân làng An Biên ra kè sông rước vật thiêng về lập miếu thờ, cục bộ mọi việc cầu đào đều ứng nghiệm.
Ban đầu, đều phải có thể chỉ là một ngôi miếu thờ nhân thần là nữ nhân vật lịch sử triều Trung có công đánh giặc Hán đô hộ mang tên thường gọi An Biên cổ miếu (miếu cổ làng An Biên). Tới thời Trần (thế kỉ XII-XIII) Thánh Chân công chúa báo mộng âm phù cứu vua Trần Nhân Tông đánh thắng giặc Chiêm thành.
Điều đó nên ông được phong mỹ tự là Nam Hải uy linh và miếu An Biên được cấp tiền tu sửa (Văn bia ghi là 100 quan).Trải qua một khoảng thời gian dài cuộc chiến tranh, di tích đền An Biên đã bị xuống cấp nghiêm trọng. Tới năm 2007-2009, Đền Nghè đã được Bộ Văn hóa truyền thống cổ truyền, Thể thao và Du lịch góp vốn đầu tư cấp giá thành tu bổ, tôn tạo như bây giờ.
Đối tượng người tiêu dùng thờ cúng
Điện Tứ Phủ ở Đền Nghè Hải Phòng tọa lạc trong quần thể di tích Đền Nghè. Vị trí đây, nhân dân Hải phòng thờ vị Nam Hải uy linh và Thánh Chân công chúa. Bà vừa là một nhân vật trong lịch sử Việt Nam và cùng theo đó được nhân dân gọi là một vị nữ thần. Nhân dân phụng thờ Thánh Lê Chân và tôn thờ bà là Thánh mẫu thờ Mẫu và tôn lên công lao của bà với nhân dân và nước nhà.
Tại điện Tứ Phủ ở Đền Nghè Hải Phòng, Ngũ vị tôn ông được thờ ở gian trung cung. Y phục của không ít vị là áo quan văn, võ, mũ cánh chuồn.
Kiến trúc đền Nghè Hải Phòng
Ngoài tham quan quần thể kiến trúc độc lạ của chùa, du khách còn được chiêm ngưỡng nhiều tác phẩm điêu khắc đá có giá thành, tiêu biểu là chuông đá và giường đá – kiểu cổ, làm bằng đá quý của núi Kính Chủ. Tuy mô hình chùa không lớn nhưng bố cục tổng quan hài hòa. Những tác phẩm điêu khắc gỗ Tứ Linh – “rồng, lân, rùa, phượng” và các loại như đào, lựu, sen, chanh… rất công phu và sắc sảo. Những đầu đao, nóc đình chạm nổi hình rồng bay, phượng múa, cảnh núi Yên Tử, cảnh Hai Bà cầm quân… càng làm gia tăng vẻ uy nghiêm cho ngôi chùa.
Đền Nghè là khu di tích gồm hai gian chính – gian thờ phần bên trước và hậu cung.
Thứ nhất, hậu cung là địa chỉ để tượng Nữ tướng Lê Chân được điêu khắc tinh xảo, hai bên là bàn thờ tổ tiên phụ huynh. Phía ngoài hậu cung có các bức phù điêu đắp nổi, mô phỏng các câu truyện thời chiến.
Thứ hai, chính điện hình vuông vắn được thành lập vào khoảng thời gian 1926. Vị trí đây có kiến trúc hai tầng, tám mái cong vút với diện mạo “rồng chầu, phượng đón” vươn cao như các cánh tay thiếu nữ múa đèn. Mái chính điện được đắp bằng vôi vữa. Chính giữa mái có bốn chữ Hán “An Biên Cổ Miếu”, tiếng Anh nghĩa là “An Biên Ancient Shrine”, hai bên là phượng hoàng.
Ngoài ra, trong chùa còn sống sót quả chuông đá phù điêu đề tài “Long Vân Khánh Hội”, đường nét tinh xảo, mềm mịn và mượt mà, nhịp nhàng. Chuông được gia công từ đá nguyên khối dày 5cm, cao 1m, rộng 1,6m. Trước mắt là 2 con rồng chầu mặt trăng, mây bay tứ tung. Mặt sau chạm khắc mây bay, sóng nước.
Ngoài chính điện còn sống sót Điện Tứ Phủ – điện thờ 4 vị nữ thần quản lý trời, núi, sông, đất. Điện Tứ Phủ nhìn đi ra ngoài đường Lê Chân qua cổng chính. Khi bước qua cổng chính nhìn về bên trái là nhà bia. Chính giữa nhà bia là tấm bia đá cao 1,5 mét; Rộng 0,85m; Dày 0,2m. Nội dung khắc trên bia là tiểu sử và công danh và sự nghiệp của Nữ tướng Lê Chân bằng chữ Hán cổ.
Hoạt động Đền Nghè
Là địa chỉ tổ chức lễ hội tưởng niệm danh tướng Lê Chân hàng năm, Đền Nghè hiển nhiên là địa chỉ lưu giữ tín ngưỡng sắc sảo của không ít dân cư Hải Phòng. Hàng năm, cứ tới ngày sinh của nữ tướng Lê Chân – 8/2, 25 tháng Chạp, 15/8, nhân dân Hải Phòng lại kéo tới An Biên để tưởng niệm bà. Họ cầu nguyện trong thanh thản và hết lòng lắng nghe dư âm của lịch sử.
Ngoài ra, ở Núi Voi An Lão cũng luôn có một ngôi đền thờ nữ tướng Lê Chân.
Chuyên Mục: Review Hải Phòng
Nguồn Blog Review Du Lịch: https://bietthungoctrai.vn/ Di tích Đền Nghè – Hải Phòng
