LÀNG TRANH ĐÔNG HỒ Ở ĐÂU?
Tranh dân gian Đông Hồ là nghề làm tranh khắc gỗ dân gian, thuộc ngành nghề Nghề thủ công truyền thống cổ truyền, được toàn cầu dân làng tranh Đông Hồ xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh sáng tạo và nâng tầm phát triển từ mấy trăm năm qua, có trị giá về lịch sử, văn hóa truyền thống cổ truyền và nghệ thuật và thẩm mỹ rực rỡ.
Địa điểm :xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh
LÀNG TRANH ĐÔNG HỒ (BẮC NINH)
Phương pháp thủ đô hà nội chừng 33km về phía Đông và tọa lạc sát bờ Nam đê sông Đuống, Làng Tranh Đông Hồ hay Đông Hồ là một làng nghề truyền thống cổ truyền, có tên Nôm là làng Mái nay thuộc xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Này là cái nôi của dòng tranh khắc gỗ dân gian rực rỡ được không ít người cả trong và ngoài nước nghe biết, với các bức họa đồ từ lâu đã có thời điểm từng bước vào cuộc sống tinh thần bao cư dân Việt
Từ thủ đô hà nội muốn đi Làng Tranh Đông Hồ, khách tham quan chạy dọc theo Quốc lộ 5 (lối đi Hải Phòng) chừng 15km tới ga Phú Thụy thì rẽ trái, đi tiếp chừng 18 km sẽ tới phố Hồ, huyện lỵ của huyện Thuận Thành. Từ đây rẽ trái đi thêm chừng 2km là tới làng Hồ. Du khách cũng tồn tại thể đi hết phố Hồ rồi lên đê, rẽ trái tới điếm canh đê thứ hai sẽ có biển chỉ đường vào Đông Hồ.
CHÂN DUNG MỘT LÀNG NGHỀ LÀNG TRANH ĐÔNG HỒ (BẮC NINH)
Làng Tranh Đông Hồ là một làng nhỏ dại với trên 220 hộ dân cư, sinh sống bằng nghề làm tranh và hàng mã nhiều hơn thế nữa làm nông nghiệp, địa chỉ còn lưu giữ phương pháp làm tranh truyền thống nhất của vùng đất Kinh Bắc.
Ca dao Việt Nam đã có khá nhiều các khắc họa thật sinh động về làng tranh Đông Hồ với bức ảnh một làng quê dung dị tọa lạc nép mình bên con sông Đuống hiền hòa, đặc điểm với các chuẩn mực đạo đức được cổ súy giữ gìn qua bao đời, đã hình thành cung phương pháp ứng xử độc lạ của không ít người làng Mái: trọng danh dự, khí tiết, ăn nói lịch lãm, xấp xỉ thưa gửi cụ thể và hiếm khi trong làng có một số người lớn tiếng chửi mắng nhau…
“Hỡi cô thắt lưng bao xanh
Có về làng Mái với anh thì về
Làng Mái có lịch có lề
Có ao tắm mát có nghề làm tranh.”
Xuất hiện từ khoảng thế kỷ XVI, tranh Đông Hồ được dựng nên bằng cách thức thủ công, là kết tinh của việc khéo léo và nhẫn nại, cộng với nghệ thuật và thẩm mỹ thẩm mỹ và nghệ thuật đầy tinh tế và sắc sảo… Đây chưa hẳn là các bức họa đồ được vẽ theo cảm xúc nhưng được in lại qua các bản khắc, và để sở hữu bản khắc đạt tới độ tinh xảo, đòi hỏi ở người vẽ mẫu tương tự như người khắc ván phải có lòng yêu nghệ thuật và thẩm mỹ và chuyên môn kỹ thuật cao.
Tranh Đông Hồ có tới 180 loại được chia thành 5 loại chính gồm tranh thờ, tranh lịch sử, tranh chúc tụng, tranh sinh hoạt và truyện tranh.Rất có thể nói tiến trình từ nửa thời điểm cuối thế kỷ XIX tới năm 1944 là thời cực thịnh của làng tranh, với 17 dòng họ trong làng đều đăng ký làm tranh. Qua các năm kháng chiến chống Pháp, do cuộc chiến tranh tiêu diệt tàn khốc nên nghề làm tranh cũng tạm bị gián đoạn.
Tới khi độc lập lập lại ở miền Bắc nhất là khi nước nhà thống nhất thì làng tranh mới được khôi phục. Không yêu cầu là qua mấy chục năm nâng cao theo nền kinh tế thị trường và với việc tác động ảnh hưởng của không ít trào lưu nghệ thuật và thẩm mỹ phương Tây, nhận thức và Xu thế cộng đồng cũng tồn tại sự biến hóa đẩy dòng tranh Đông Hồ đối mặt với việc tồn vong của bản thân mình
Hàng năm, từ thời điểm tháng Ba tới tháng Bảy cả làng làm hàng mã, sang tháng Tám tới tháng Chạp lại bon chen mùa tranh Tết, khắp làng rực rỡ tỏa nắng sắc màu của giấy điệp. Nổi biệt làng Hồ có hội vào rằm tháng Ba âm lịch, trong ngày hội làng có các nghi thức truyền thống cổ truyền như tế thần, thi mã, thi tranh rất sung sướng…
LÀNG TRANH ĐÔNG HỒ (BẮC NINH) SÁNG BỪNG TRÊN GIẤY ĐIỆP…
Trong số các dòng tranh dân gian Việt Nam được nghe biết như Hàng Trống (thủ đô hà nội), Kim Hoàng (thủ đô hà nội – Hà Tây cũ), Đông Hồ (Bắc Ninh), làng Sình (Huế)…, tranh Đông Hồ đặc điểm nhờ gắn sát với làng quê thôn xóm, với cuộc sống bình dị của không ít cư dân nông thôn, không còn xa lạ với toàn cầu cư dân Việt…
Tranh Đông Hồ được in trên giấy Dó, một loại giấy được gia công thủ công từ nhiên liệu là cây Dó mọc trên rừng giống hệt như vỏ cây Bạch đàn. Cây Dó đem về cho vào cối giã nhỏ dại, rây thành bột mịn, tiếp sau đó áp dụng bột này chế biến thành giấy Dó. Do trên nền giấy thường được quét bằng một lớp hồ hoặc nhựa thông có pha loại bột từ vỏ sò Điệp giã nhỏ dại tạo màu sáng lấp lánh nên nói một cách khác là giấy Điệp.
Người làng Hồ đã biết áp dụng, chắt lọc từ các chất liệu thiên nhiên để khởi tạo nên các sắc màu truyền thống cổ truyền vừa tươi vừa có độ màu sắc bền lâu, như màu xanh da trời được chiết suất từ gỉ đồng; màu chàm được chiết suất từ cây lá Chàm ở Thành Phố Lạng Sơn; màu đỏ thắm từ vỏ cây Van
Màu đỏ son từ đá sỏi khai phá trên núi; gold color từ hoa Hòe hay rơm nếp; màu đen từ tro Xoan hay tro cây lá Tre; màu trắng ngà óng tia nắng điệp là vì bởi chất điệp được chế biến từ vỏ ốc hay vỏ sò của vùng biển Quảng Ninh… Này là các màu căn bản, không trộn lẫn và mỗi màu tương xứng với một bản khắc gỗ nên thường tranh Đông Hồ chỉ số lượng giới hạn ở bốn màu.
Riêng đề tài được lấy từ chính cuộc sống, sinh hoạt chế tạo hay khởi nguồn từ triết lý phồn thực, tuy dung dị nhưng cũng không còn xa lạ với sinh hoạt đời thường. Từ các nhân vật trong truyền thuyết hay trong tích truyện, các cảnh đẹp của non sông nước nhà, tới các bức họa đồ mang dấu tích cầu chúc, các sinh hoạt đời thường như “Vinh hoa phú qúy”, “Hái dừa”, “Đánh ghen”, “Mục đồng thổi sáo”, “Đám cưới chuột”…, cục bộ đều hàm chứa các triết lý mang tính nhân văn tinh tế và sắc sảo.
Không cần sử dụng các nguyên lý về tia nắng hay luật cận – viễn của tranh đương đại với bố cục tổng quan nghiêm ngặt về khung hình học, các nghệ sĩ sáng tác tranh dân gian chỉ bằng lối vẽ đơn tuyến bình đồ đã hình thành dòng tranh Đông Hồ mang nhiều tính ước lệ cả trong mô tả lẫn trong bố cục tổng quan, đã đưa người xem tranh lạc vào toàn cầu của không ít nét vẽ ngây ngô, dễ dàng và đơn giản nhưng cũng rất thích thú.
Nổi biệt trên mỗi bức họa đồ, khi nào nghệ nhân cũng đề một trong những chữ Hán hoặc chữ Nôm (thời xưa) hay câu thơ lãng mạn, tình tứ (ngày nay) càng làm cho tranh thêm đậm đà ý vị…
LÀNG TRANH ĐÔNG HỒ (BẮC NINH) TRONG ĐỜI SỐNG NGƯỜI VIỆT
Tranh Đông Hồ khá thân mật và gần gũi với cuộc sống nông thôn vùng đồng bằng trung du sông Hồng và các tỉnh, thành phía Bắc, bức ảnh của chính bản thân nó đã có thời điểm từng bước vào thơ, văn và có cả trong chương trình học. Trong bài thơ “Bên kia sông Đuống”, nhà thơ Hoàng Cầm đã làm choàng lên hồn dân tộc trong nghệ thuật và thẩm mỹ tranh dân gian Đông Hồ:
“Tranh Đông Hồ Gà, Lợn nét tươi trong,
Màu dân tộc sáng bừng trên giấy Điệp.”
Nhà thơ Tú Xương có thêm mấy dòng minh họa tranh Đông Hồ khá hóm hỉnh:
“Đì đoẹt ngoài sân tràng pháo Chuột,
Lòe loẹt trên vách bức họa đồ Gà.”
Điều này đã nói lên mối đối sánh giữa tranh Đông Hồ với không khí ngày Xuân trong cuộc sống nông thôn. Trước kia tranh Đông Hồ được gia công ra chủ đạo đáp ứng cho dịp tết Nguyên đán, cư dân nông thôn mua tranh về dán trên tường để bày diễn trang trí trong mùa tống tiễn năm cũ và chào đón tết, hết năm lại lột bỏ và thay bằng tranh mới.
Thú chơi tranh ngày ấy thật thâm trầm, tao nhã khi các ước mong về 1 năm mới tốt nhất đẹp được người chơi tranh ý nhị gởi gắm vào nội dung bức họa đồ mình chọn mua.Đông Hồ có chợ tranh sống động vào tháng Chạp với năm phiên chợ vào các ngày 6, 11, 16, 21, 26.
Mới tờ mờ sáng dòng người khắp địa chỉ đã đổ về làng Hồ sống động như trẩy hội. Có không ít người tới để giao thương tranh nhưng cũng quá nhiều người tới chỉ để thỏa trí tò mò hay muốn thưởng lãm tranh Đông Hồ. Nhiều người không quản ngại đường xa đã lặn lội về đây với tâm niệm ngày Tết có một trong những bức họa đồ Đông Hồ treo ở nhà thì coi như năm đó hộ dân cư sẽ yên ấm, gặp nhiều may mắn, công việc làm ăn sung túc…
Những đứa con làng Hồ đi đâu cũng nhớ tới câu ca dao:
“Dù ai kinh doanh trăm nghề,
Nhớ tới tháng Chạp thì về buôn tranh”.
Mỗi năm đã có khá nhiều hàng vạn bức họa đồ được đẩy ra, sau phiên chợ tranh sau cùng, các hộ dân cư nào còn sót lại tranh đều bọc kín đem cất chờ tới mùa tranh năm sau lại đem ra chợ tranh bán.
Tranh làng Hồ đã được không ít người coi như đặc sản nổi tiếng của xứ Kinh Bắc. Không chỉ có một số người thủ đô hà nội và dân một số trong những tỉnh thành nội địa ăn chơi sành điệu, yêu dấu tranh Tết Ðông Hồ về tham quan khảo sát và chọn mua, mà hoàn toàn không ít khách tham quan, những người dân trong ngành nghề hội họa, thẩm mỹ và nghệ thuật và làm xinh của nước ngoài cũng tới để nghiên cứu về nghệ thuật và thẩm mỹ tranh dân gian đình đám của làng Hồ.
CẦN LẮM NHỮNG NGƯỜI GIỮ LỬA LÀNG TRANH ĐÔNG HỒ (BẮC NINH)
Sau khi độc lập lập lại vào thời điểm năm 1954, làng tranh Đông Hồ đã được khôi phục, nhiều tổ hợp tác chế tạo được thành lập. Này là thời gian tranh Đông Hồ được xuất khẩu sang các nước cộng đồng chủ nghĩa.
Trong các năm 1985 – 1990, do tác động ảnh hưởng của nền kinh tế thị trường và việc biến hóa cơ chế chính trị ở các nước Đông Âu, việc xuất khẩu tranh gặp nhiều nan giải đang khi thị hiếu thẩm mỹ và nghệ thuật của không ít cư dân cũng tồn tại nhiều chuyển biến trước các du nhập quá mới lạ từ các nước phương Tây.Do không tìm kiếm được đầu ra cho tranh mà phần nhiều cả làng đều chuyển qua làm hàng mã để sinh sống.
Phải công nhận nghề vàng mã đã tạo công ăn công việc đáng kể cho mọi cá nhân, từ người già tới trẻ con đều phải sở hữu thể tận dụng các lúc rảnh rỗi để dự chế tạo. Cũng nhờ nghề vàng mã nâng tầm phát triển mà kinh tế người làng Hồ khấm khá hơn, cuộc sống cư dân đã có khá nhiều nhiều biến hóa, các căn nhà tranh vách đất cũ kỹ đã được thay bằng các căn nhà cao tầng liền kề hiện đại…
Đã có rất nhiều rất đôi lúc tưởng chừng như một dòng tranh dân gian đình đám với bề dày lịch sử đang dần bị mai một, mặc dù với lòng yêu nghề của nhiều nghệ nhân trong số đó phải nói tới hộ dân cư các ông Nguyễn Đăng Chế và Nguyễn Hữu Sam mà nghề làm tranh Đông Hồ đã được khôi phục với sắc diện và vận khí mới. Trong nỗ lực cố gắng làm sống lại nghề tranh Đông Hồ, ông Chế đã chuyển động con cái góp sức thành lập “Trung tâm giao lưu văn hóa truyền thống cổ truyền dân gian tranh Đông Hồ” rộng tới 5.500m².
Trung tâm đã hình thành được 1 khoảng không văn hóa truyền thống cổ truyền độc lạ, biến thành địa chỉ đã không còn gì thiếu nếu như với các tour du lịch làng nghề. Mỗi năm trọng tâm đã đón hàng trăm nghìn lượt khách cả trong và ngoài nước tới tham quan khảo sát và mua dòng sản phẩm.
1 trong các các điều làm khách tham quan rất chi là yêu thích là được chỉ dẫn để tự tay làm ra dòng sản phẩm tranh Đông Hồ.Thời may, nhờ ít người còn tha thiết với công việc tranh nên tranh của hộ dân cư hai ông làm ra đều bán tốt, nhiều lúc cũng tồn tại khách tham quan nước ngoài tới hỏi mua tranh. Thu nhập nhờ này cũng tạm ổn cứu họ lại có động lực liên tục giữ gìn và nâng tầm phát triển nghề truyền thống cổ truyền.
Điểm đáng vui là sau một khoảng thời gian đuổi theo luồng tranh “cao cấp”, nhiều bạn cũng kịp nhận ra vẻ đẹp tiềm ẩn trong sự mộc mạc đơn giản và giản dị của tranh dân gian và quay trở về với cái thú chơi và treo tranh Đông Hồ, nhất là trong các ngày Tết.
Hy vọng cùng với việc tỉnh Bắc Ninh thành lập hồ sơ ứng cử đất nước cho nghề tranh Đông Hồ để đệ trinh Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa truyền thống cổ truyền Liên hiệp quốc (UNESCO) công nhận di sản văn hóa truyền thống cổ truyền toàn cầu, sự may mắn sẽ lại mỉm cười với làng tranh Đông Hồ để tranh Đông Hồ giữ mãi nét tươi trong và sáng bừng trên giấy Điệp…
Chuyên Mục: Review Bắc Ninh
Nguồn Blog Review Du Lịch: https://bietthungoctrai.vn/ Làng Tranh Đông Hồ | Du lịch Thuận Thành
