Review Khám Phá Vũ điệu cồng chiêng Tây Nguyên lễ hội,hình ảnh,giá trị văn hóa 2022

Giới thiệu Công chiêng Tây Nguyên

Cồng chiêng Tây Nguyên có tiếng anh là gong. Về nguồn gốc xuất xứ cồng chiên có khả năng là “hậu duệ” của đàn đá trước khi có sự có mặt của đồng thì người xưa đã chế tác ra các nhạc cụ bằng đá, tre như đàn đá, cồng đá, chiên đá, tre…

Tới thời kì đồ đồng thì các nhạc cụ cồng chiêng đồng cũng Từ đó mà ra mắt. Từ thuở sơ khai tiếng cồng chiên được có mặt trong toàn bộ các lễ hội trong năm từ lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh tới lễ bỏ mả, lễ cúng máng nước, lễ mừng cơm mới, lễ đóng cửa kho, lễ đâm trâu, xuống đồng, mừng lúa mới, hay trong một vài buổi nghe khan tiếng chiên dài hơn đời người, âm lượng khi ngân nga sâu lắng, khi thôi thúc trầm hùng, hòa quyện với tiếng suối, tiếng gió và với tiếng lòng người như thể phương tiện đi lại tiếp xúc với siêu nhiên hay gắn kết các dòng đời.

Cồng chiêng Tây Nguyên biểu hiện cho sự gia thế tối cao và phong lưu. Theo ý niệm của rất nhiều cư dân Tây Nguyên thì đằng sau mỗi chiếc Cồng chiêng điều ẩn có một vị thần chiếc Cồng chiêng càng cổ thì gia thế tối cao vị thần đó càng cao.

Đã có khá nhiều thời một cái chiêng có mức giá trị ngan bằng 2 con voi hay 20 con trâu. Vào các ngày hội, tấm hình các vòng người nhảy múa quanh đám lửa thiêng, bên các vò rượu cần trong tiếng cồng chiêng vang vọng núi rừng, tạo cho Tây Nguyên một khoảng trống lãng mạn và huyền ảo.

Cồng chiêng Tây Nguyên đã gióp phần tạo ra các sử thi bước vào các áng thơ ca đậm chất tây nguyên vừa lãng mạng vừa hùng tráng định vị giá trị sinh tồn trên mãnh đất Tây Nguyên từ hàng tỷ đời nay.

Sau Nhã nhạc cung đình Huế, vào trong ngày 25-11-2005 Cồng chiêng tây nguyên đã được UNESCO công nhận là siêu phẩm di sản phi vật thể nhân loại. Điều này định vị Việt Nam là một giang sơn có bề dày truyền thống cổ truyền văn hóa, có rất nhiều thẩm mỹ và nghệ thuật truyền thống cổ truyền cần được được bảo tồn, gìn giữ và phát huy.

Lễ hội cồng chiêng Tây Nguyên

Lễ hội Cồng chiêng là một lễ hội được tổ chức hằng năm và luân phiên giữa các tỉnh có văn hóa Cồng chiên (Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông, Lâm Đồng).

Lễ hội được tổ chức nhằm mục tiêu quảng bá tấm hình Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận là di sản truyền khẩu và phi vật thể nhân loại. Tại chỗ này, các lễ hội dân gian rực rỡ của rất nhiều dân tộc Tây Nguyên để được dựng lại, nhằm mục tiêu kêu gọi trái đất cùng chung sức bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc. Cồng Chiêng Tây Nguyên là địa điểm tiết tấu và giai điệu gặp nhau. Mỗi nhạc công chơi một nốt và một mô hình tiết tấu, phối kết hợp lại thành bè, thành giai điệu.

Lễ hội Cồng chiêng Tây Nguyên không riêng gì đơn giản là một vận động văn hóa mà còn mang dấu tích tâm linh rất lớn nếu như với cư dân Tây Nguyên.

Tới với lễ hội Cồng chiêng ngoài thưởng thức các nghệ nhân biểu diễn các vũ điệu phối kết hợp với tiếng Cồng chiêng mà còn được đăng ký các hoạt động văn hóa khác như phục dựng nghi lễ, lễ hội truyền thống cổ truyền của rất nhiều dồng bào dân tộc, sinh hoạt văn nghệ dân gian, ăn uống Tây Nguyên.

Vào từng năm tùy vào đơn vị chức năng tổ chức mà thời hạn ra mắt lễ hội văn hóa cồng chiêng khác biệt. Cồng chiêng Tây Nguyên không riêng gì có đặc biệt ý nghĩa về mặt vật chất tương tự như các giá trị về thẩm mỹ và nghệ thuật đơn giản mà nó còn là “lời nói” của con người và của thần linh theo ý niệm “vạn vật hữu linh”.

Giá trị văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên

Ở trong phần lớn các tộc người như: Gia Rai, Ê Đê Kpah, Ba Na, Xơ Đăng, Brâu, Cơ Ho… Thì cồng chiên là nhạc cụ giành riêng cho phái nam. Song có các dân tộc thì cả nam lẫn nữ đều phải có thể áp dụng như Mạ, M’Nông. Riêng một vài ít tộc người như Ê Đê Bih thì chỉ có phái đẹp mới được chơi cồng chiêng.

Mỗi giai điệu mỗi bản nhạc cồng chiêng đều phải có một đặc biệt ý nghĩa khác biệt cho từng event quan trọng các tiếng cồng chiên phối kết hợp với các tiếng hò reo tạo ra không khí vui vẻ các giai điệu đi theo họ từ lúc sinh ra (lễ thổi tay) gắn sát cuộc sống từng ngày qua các lễ hội tới khi họ mất (lễ bỏ mả).

Thanh âm của cồng chiêng là lời nói kết nối giữa con người với thần linh. Mỗi event khác biệt thì giai điệu, bước múa cũng khác biệt.

Phương pháp đánh Cồng Chiêng

Người Tây Nguyên có hai phương pháp đánh cồng chiêng. Một phương pháp đánh bằng dùi, một phương pháp đánh bằng cườm tay. Dùi chiêng có hai loại, một loại dùi mềm và một loại dùi cứng.

Loại dùi mềm thường làm bằng gốc cây dứa dại khô hoặc làm được làm bằng gỗ có bọc vải. Lọa dùi cứng thường làm bằng nhánh gỗ khô hoặc thân cây sắn tươi. Mỗi loại dùi chiêng khi ảnh hưởng tác động lên mặt chiêng tạo nên âm sắc chiêng khác biệt. Loại dùi mềm cho âm lượng tròn trĩnh, vang ngân, trầm hùng.

Loại dùi cứng cho âm lượng sắc và nhọn, nghe có tiếng va chạm của kim khí và sự mãnh liệt của âm lượng. Còn phương pháp đánh bằng cườm tay cho ta một cảm giác âm lượng xa xăm, bí mật.

Khi đánh chiêng, tay phải cầm dùi, hoặc cườm tay kích vào mặt chiêng tạo âm lượng, tay trái lúc chặn vào mặt chiêng, lúc rời khỏi mặt chiêng sẽ tạo nên ra âm chiêng (nốt nhạc chiêng).

Sự phối kết hợp nhuần nhuyễn hai tay phải và trái của rất nhiều người đánh chiêng sẽ tạo nên ra một âm chiêng hoàn chỉnh. Nhưng để có khả năng đăng ký diễn tấu được 1 bài chiêng thì vụ việc còn nan giải hơn không ít. Mỗi thành viên đăng ký vào dàn chiêng giữ nơi đặt một cao độ và tiết tấu khác biệt.

Do vậy họ phải nắm rất chắc thời khắc gõ chiêng của mình làm thế nào cho đúng thời khắc tiết tấu, đúng gai điệu, đúng âm sắc. Và điều kì diệu của bản nhạc chiêng chính là sự cảm thông sâu sắc, sự triệu tập, sự hào hứng của rất nhiều “tâm thức chiêng” khi với nhau biểu diễn một bản nhạc cồng chiêng.

Những bài nhạc Cồng Chiêng

Tiếng chiêng là lời nói của con người tiếp xúc với thần linh. Để thỏa mãn lời nói tiếp xúc ấy, các dân tộc ở Tây Nguyên đã sáng tạo nên không ít các bài nhạc chiêng khác biệt. Mỗi bài nhạc chiêng ứng với một lễ thức, một tiết lễ trong lễ thức, mỗi lễ thức ứng với một dàn chiêng.

Lễ đâm trâu cư dân tây nguyên sẽ chơi dàn chiêng honh chơi các bài Cheng, Spo, Pru là các bài chiêng hùng tráng như muốn miêu tả các trận chiến đấu kiêu dũng của rất nhiều vị tù trưởng và dân buôn khi xảy ra cuộc chiến tranh bảo đảm chủ quyền lãnh thổ.

Lễ bỏ mả chơi dàn chiên Arap Vào đếm cuổi cùng khi mọi việc đã hoàn tất, con cháu, người thân quỳ lại trước Pnang than khóc linh hồn người đã khuất và nói lời từ biệt linh hồn và mong linh hồn đừng quay trở về quấy rầy con cháu. Khi ông thầy lễ dứt bài khấn, các anh chàng đánh bài chiêng Xoang. Bài chiêng có tiết tấu rộn rã thu hút mọi cá nhân vào vòng Xoang sống động và vui mừng.

Ngoài các bài chiêng đánh trong các lễ thức lớn như lễ Đâm trâu, lễ Bỏ mả, các dân tộc Tây Nguyên có có khá nhiều các bài chiêng đánh trong lễ Cúng bên nước, lễ Cúng cơm mới, lễ Dựng nhà, lễ Thổi tai, lễ Rước kpan, lễ Cúng đất v.v… Người Mnông Gar có các bài chiêng: Booc-ngăn, Rơ-le, Bar-đăn, Đol-rơ-la, Goong-Yowl, Táp-tốp, Tiêng, Par-mây.

Người Ê-đê có các bài chiêng: Chiêng gọi buôn làng, Chiêng gọi hồn lúa, Chiêng ngày mùa, Chiêng Chi-ria, Chiêng thác đổ, chiêng Tông-gát. Người Cơ-ho có các bài chiêng: Voa-nắc (chiêng đón quý khách), Bắc-đơn, Pép-ê-zun (săn nai), Ti-tắp-tắp, Dăn pắc – Dăn Điếp, Chinh boch, Po-trim-po. Người Ba-na Rơngao có các bài chiêng: Kă-kơ-pô, Pơ juăr (đuổi ma)…

Cố gắng bảo tồn và phát huy nguồn khoáng sản vô giá cồng chiêng Tây Nguyên

Quá trình nâng tầm phát triển kinh tế-xã hội cũng đã làm đổi khác mạnh mẽ và uy lực cuộc đời của trái đất các dân tộc Tây Nguyên. Tuy nhiên, cuộc sống kinh tế mới đã phá tan cấu trúc trái đất xưa, các sinh hoạt truyền thống cổ truyền càng ngày càng ít đi khiến khoảng trống văn hóa cồng chiêng không hề nơi đặt như lúc trước. Di sản văn hóa này đứng trước rủi ro tiềm ẩn mai một lớn, làm cho việc gìn giữ và chuyển nhượng bàn giao các học thức, bí quyết về cồng chiêng cho dòng đời tương lai gặp nhiều nan giải.

Đã có khá nhiều thời hạn, nạn giao thương cồng chiêng làm vơi đi không ít con số cồng chiêng trong các hộ dân cư, khiến con số cồng chiêng ở Tây Nguyên giảm sút đến mức báo động. Tiếng cồng chiêng càng ngày càng thưa thớt trong cuộc sống trái đất Tây Nguyên.

Thanh niên Tây Nguyên càng ngày càng ít nghe biết các giá trị của cồng chiêng, ít gắn bó với các sinh hoạt của trái đất như xưa. Cồng chiêng vì vậy biến thành chuyện của rất nhiều người già, dần tọa lạc bên bờ vực của việc mai một. Ngay cả các nghệ nhân sở hữu các giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật cồng chiêng cũng đã không còn hoặc còn ít ỏi. Số đông họ đã ở vào độ tuổi “bấy lâu hiếm.”

Trước rủi ro tiềm ẩn mai một của văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên, dưới sự chỉ huy của Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch, các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Lâm Đồng và Đắk Nông đã phối kết hợp với Viện Văn hóa thẩm mỹ và nghệ thuật đất nước Việt Nam thành lập các đề án, dự án công trình bảo tồn khoảng trống văn hóa cồng chiêng của bản địa mình.

Những đề án, dự án công trình triệu tập vào vấn đề khôi phục các lễ hội của dân tộc, tổ chức truyền dạy cồng chiêng, thành lập các câu lạc bộ, đội văn hóa các cấp, tương tự như điều tra khảo sát, kiểm kê và lập hồ sơ khoa học di sản văn hóa cồng chiêng trên địa phận.Anh Rơ Châm Van (ngồi giữa), 31 tuổi, dân tộc Jrai, sống tại làng Bồ 1, xã Ia Yok, huyện Ia Grai (Gia Lai) cùng các nghệ nhân già chỉnh chiêng cho dân làng. (Tấm hình: Hồng Điệp/TTXVN)

Tại nhiều tỉnh đã có khá nhiều 100% số xã, phường có đội cồng, chiêng, với con số lượng cồng chiêng lên đến hàng trăm bộ. Tuy vậy, một vài trong trẻ tuổi mới lớn lên lại chưa chắc chắn đánh cồng chiêng. Thế cho nên, nhiều địa điểm ở Tây Nguyên, đoàn người trẻ tuổi đã có khá nhiều sáng kiến thành lập làng văn hóa người trẻ tuổi mà một trong các các mong muốn nếu như với sum vầy là phải ghi nhận đánh cồng chiêng và múa hát dân tộc. Nhiều địa điểm còn tích cực phục hồi các xưởng chế tạo và sửa chữa cồng chiêng, đóng góp phần tăng nhanh trào lưu diễn xướng áp dụng cồng chiêng trong trái đất.

Ngoài ra, các tỉnh Tây Nguyên còn tăng nhanh công tác làm việc khảo cứu điền dã, trao đổi với các nghệ nhân, thành lập phòng tàng trữ di sản văn hóa cồng chiêng, tổ chức đội ngũ nghiên cứu có trình độ chuyên môn nhiệm vụ về âm nhạc truyền thống cổ truyền. Công tác làm việc huấn luyện và đào tạo về cồng chiêng được tăng nhanh trong các trường thẩm mỹ và nghệ thuật của hai tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk và trường Đại học Tây Nguyên.

Ở cạnh bên đó, hàng năm, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã và đang tổ chức nhiều chương trình, vận động nhằm mục tiêu biểu diễn, ra mắt các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể của đồng bào tại Làng Văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam.

Những kỳ Festival quốc tế cồng chiêng, lễ hội văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên ở cấp địa điểm và cấp tỉnh cũng được tổ chức định kỳ hàng năm tại các tỉnh Tây Nguyên.

Cồng chiêng Tây Nguyên cũng được vinh danh qua nhiều lễ hội, event mang tầm đất nước và địa điểm, như: Liên hoan cồng chiêng tại các kỳ lễ hội cafe Buôn Ma Thuột, Tuần Văn hóa-Du lịch Kon Tum…

Những lễ hội cồng chiêng rực rỡ của dân tộc Tây Nguyên cũng đã lôi kéo rất nhiều khách du lịch du lịch, đặc biệt là khách tham quan nước ngoài tới với địa điểm đây. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã biến đổi thành một điểm vượt trội đặc biệt về văn hóa, du lịch, cùng theo đó đóng góp phần nâng tầm phát triển kinh tế-xã hội của vùng đất cao nguyên đầy nắng và gió.

Tấm hình cồng chiêng Tây Nguyên

Tây Nguyên hùng vỹ, Tây Nguyên đại ngàn – vùng đất của rất nhiều núi rừng, ngọn thác, con suối, của rất nhiều cư dân tộc chân chất hiền hòa luôn luôn có sức hút mạnh mẽ và uy lực với các người yêu thích du lịch mày mò. Mình cũng không ngoại lệ. Nhưng điều lôi kéo tôi hơn toàn bộ các thứ kể trên chính là các âm lượng của núi rừng Tây Nguyên – tiếng cồng chiêng thu hút mê đắm.

Nếu đã có lúc từng đi tới mặc dù cho là Đắk Nông, Đắk Lắk, Kon Tum, Gia Lai hay Lâm Đồng thì dù phong cảnh có say lòng tới mấy, mình cũng tìm tới với các địa điểm tràn trề tiếng cồng chiêng. Thứ âm lượng vang vọng núi rừng ấy luôn đưa tới cho tôi một cảm giác rạo rực khó tả. Có lẽ rằng không riêng gì có tôi, mà cả những người dân con của Tây Nguyên, các người yêu mến mảnh đất nền này và cả các người yêu cái hồn dân tộc đều cảm nhận được điều này.

Cồng chiêng là loại nhạc cụ bằng hợp kim đồng, có khi pha bạc hoặc đồng đen. Cồng là loại có núm, chiêng không còn núm. Những dàn cồng chiêng thường gồm nhiều bộ với con số lượng khác biệt và đảm nhận các công dụng riêng. Cồng chiêng có rất nhiều kích cỡ, có khả năng được áp dụng một mình hoặc theo dàn. Âm lượng của cồng chiêng, các loại nhạc cụ gắn sát với thẩm mỹ và nghệ thuật cồng chiêng gắn bó mật thiết với cuộc đời, theo suốt cuộc sống con người của rất nhiều cư dân tộc Bana, Xêđăng, Mnông, Cơho, Rơmăm, Êđê, Giarai ở Tây Nguyên.

Cồng chiêng chính là tiếng lòng của rất nhiều cư dân tộc. Niềm vui, nỗi buồn, lời nói của tâm linh hay kể cả các sinh hoạt hằng ngày của mình đều được thanh âm của rất nhiều chống chiêng truyền tải một phương pháp sắc sảo. Chính vì vậy mà văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên của Việt Nam đã được UNESCO công nhận là siêu phẩm văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại.

Không biết từ bao giờ tiếng cồng chiêng đã được đánh lên để mừng lúa mới, mừng mùa “con ong đi tìm kiếm mật” với ước mong ngày mùa thuận lợi bội thu. Tiếng cồng chiêng có trong toàn bộ các lễ hội của rất nhiều cư dân tộc ở Tây Nguyên, từ lễ thổi tai cho trẻ sơ sinh cầu mong sức mạnh, lễ cúng máng nước, lễ mừng cơm mới, lễ đóng cửa kho, lễ đâm trâu trong tiếng reo hò của trái đất khi các anh chàng đâm trâu để hiến tế thần linh ngày bỏ mả…

Âm lượng của cồng chiêng không riêng gì đơn giản là tiếng nhạc mà còn là sợi dây gắn kết mọi cá nhân lại cùng nhau, gắn kết các trái đất dân tộc lại cùng nhau một phương pháp linh thiêng. Chính vì vậy cồng chiêng đã biến đổi thành biểu tượng cuộc đời các dân tộc Tây Nguyên. Văn hóa và âm nhạc cồng chiêng cũng biểu thị khả năng sáng tạo văn hóa – thẩm mỹ và nghệ thuật ở đỉnh điểm của rất nhiều dân tộc Tây Nguyên.

Ở mảnh đất nền Tây Nguyên, mặc dù cho là bất kể địa điểm nào, trong khoảnh khắc nào, tiếng cồng chiêng cũng luôn có thể vang lên. Bên phòng bếp lửa trong căn nhà dài của đồng bào Êđê hay dưới mái nhà rông của đồng bào Bana, J’rai… mọi khi nhạc chiêng vang lên là lúc các thành viên trong buôn làng cùng tụ họp.

Bên ché rượu cần, trong ánh lửa bập bùng, trong tiếng chiêng chống mọi cá nhân cùng xích lại gần nhau, đoàn kết bền lâu. Tiếng cồng chiêng cũng vang lên trong các cánh rừng, bên gốc cây, con thác. Dù cho là khi trời chuyển mưa, khi mặt trời mọc, khi ban đêm, khi chỉ có buôn làng hay tiếp những người dân khách phương xa, tiếng cồng chiêng cũng được vang lên rộn rã.

Tiếng cồng chiêng cũng đóng góp phần tạo cho Tây Nguyên bạt ngàn một khoảng trống lãng mạn và huyền ảo trong các ngày hội, tạo ra các sử thi, áng thơ ca đậm chất văn hóa Tây Nguyên vừa lãng mạn vừa hùng tráng. Nghe tiếng cồng chiêng khi ngân nga sâu lắng, khi thôi thúc trầm hùng, hòa quyện với tiếng suối, tiếng gió và với tiếng lòng người thì cảm nhận được cả khoảng trống săn bắn, nương rẫy, khoảng trống lễ hội và con người của Tây Nguyên.

Cồng chiêng cũng chính là một trong các các điều lôi kéo, đóng góp phần khiến cho du lịch Tây Nguyên có thêm điểm đặc thù, làm cho khách tham quan về với Tây Nguyên càng ngày càng số đông. Trong các cái nắm tay thân tình, trong các điệu múa câu hát và tiếng cồng chiêng nghênh đón của rất nhiều anh chàng cô nàng Tây Nguyên, khách tham quan thấy mình được nghênh đón nhiệt huyết, cảm nhận thân thiện như đứa con trở lại, giữa chủ và khách không hề khoảng phương pháp nào nữa.

Và chẳng có lời kết hoàn hảo nhất nào cho một bài ra mắt về văn hóa cồng chiêng bằng sự việc gây ra chính những người dân con của Tây Nguyên, người chủ của thanh âm núi rừng này lên tiếng. Thế nên, tôi xin được trích câu nói của một cư dân Tây Nguyên như lời nghênh đón mọi cá nhân tới với núi rừng tới với tiếng cồng chiêng Tây Nguyên. Rằng: “Buôn làng Tây Nguyên vẫn mãi mãi âm vang tiếng cồng chiêng.

Vì người lớn tuổi về với núi rừng, về với ông bà tổ tiên thì vẫn còn sinh tồn con cái tiếp nối nhau để đánh cồng, đánh chiêng… Tiếng cồng chiêng của đồng bào Tây Nguyên nghe lạ lắm, yêu thích lắm, nghe như có cả tiếng của rừng núi vọng về…”.

Chuyên Mục: Review Đắk Nông

Nguồn Blog Review Du Lịch: https://bietthungoctrai.vn/ Vũ điệu cồng chiêng Tây Nguyên