Review Tham Quan Lăng mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh Lệ Thủy Quảng Bình 2022
Lăng mộ Lăng mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh ở chỗ nào?
Lăng mộ Nguyễn Hữu Cảnh tọa lạc trên một ngọn đồi cao, khoảng không thoáng rộng thoáng rộng của dãy núi An Mã thuộc xã Trường Thủy, huyện Lệ Thủy. Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh là người góp phần công sức rất lớn trong công cuộc mở cõi phương Nam, không riêng gì vùng đất Đồng Nai – Gia Định trên bản đồ Việt Nam mà cả các vùng Bình Thuận, Vĩnh Long và An Giang định hình chủ quyền lãnh thổ Việt Nam trong một đất nước thống nhất.
Đặc điểm, lịch sử đánh giá và thẩm định cuộc kinh lược của Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh mở cương vực mới cho tổ quốc chưa phải bằng cuộc chiến tranh, đấm đá bạo lực mà là bằng uy đức, giới thiệu trong độc lập, hòa hợp dân tộc, tôn giáo.
Danh tướng Nguyễn Hữu Cảnh
Nguyễn Hữu Cảnh là con thứ ba của danh tướng Nguyễn Hữu Dật. Thuộc dòng dõi con nhà tướng, ông bà tổ tiên là Đinh Quốc Công Nguyễn Bặc – người khai quốc công thần thời nhà Đinh – Nguyễn Hữu Cảnh cũng chính là cháu đời thứ 9 của Nguyễn Trãi – người khai quốc công thần nhà Lê. Sinh ra trong hộ dân cư cổ truyền, lớn lên ở thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh nên kĩ năng của Nguyễn Hữu Cảnh sớm biểu lộ.
Ở tuổi đôi mươi, Nguyễn Hữu Cảnh đình đám khắp vùng bởi văn võ song toàn. Ông theo cha chinh chiến khắp Vị trí, lập nhiều công lao nên Chúa Nguyễn phong cho chức Cai cơ. Người có diện mạo hùng dũng, da ngăm đen, sinh vào năm Dần nên dân gian gọi ông bằng biệt danh “Hắc Hổ”. Lịch sử cũng chứng nhận ông từng vô số lần đem quân dẹp nhà Chiêm Thành quấy nhiễu phương Nam.
Công trạng Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh
Vào các năm 1690-1691, vua Champa là Kế Bà Tranh thường đem quân vượt biên giới, sát hại dân Việt ở Diên Ninh Diên Khánh). Đầu xuân năm mới 1692, chúa Nguyễn phái Nguyễn Hữu Cảnh làm Thống binh cùng với tham mưu Nguyễn Đình Quang đem quân bình định biên cương, thành lập trấn Thuận Thành (đất Ninh Thuận, Bình Thuận ngày nay).
Bình định vừa xong, một tổ người Thanh, cầm đầu là Aban xúi giục bè đảng dấy loạn. Nguyễn Hữu Cảnh lại nhận lệnh dẹp bọn tạo phản, đem lại sự bảo mật an ninh cho dân chúng bản hạt rồi được cử làm trấn thủ dinh Bình Khương (còn gọi Bình Khang, nay là vùng Khánh Hòa – Bình Thuận).
Xác lập lãnh thổ vùng đất mới
Theo Đại Nam thực lục tiền biên thì vào tháng 2 năm Mậu Dần (1698), chúa Hiến Tông Nguyễn Phúc Chu (1691-1725) phong cho trấn thủ Bình Khương là Nguyễn Hữu Cảnh làm Thống suất, rồi vào kinh lược xứ Đồng Nai. Vùng đất này ngày ấy bao gồm từ địa điểm Cù lao Phố (tức Châu Đại Phố, xưa thuộc dinh Trấn Biên, nay thuộc TP. Biên Hòa) tới Mỹ Tho. Địa chỉ đây có các đồn binh trấn giữ, làm luôn trách nhiệm thu thuế thương chánh cho tất cả vùng. Hiện nay cư dân khoảng 40.000 hộ, bao gồm khắp cơ thể địa phương và lưu dân (người Việt, người Hoa, người Chăm…).
Ông đặt doanh trại tại Cù lao Phố, cùng quan chức dưới quyền thiết lập máy bộ hành chánh Vị trí vùng đất mới. Ông đặt xứ Nam Bộ làm phủ Gia Định, lấy xứ Đồng Nai làm huyện Phước Long, đặt dinh Trấn Biên; lấy xứ Sài Gòn làm huyện Tân Bình, dựng dinh Phiên Trấn. Dù thời hạn chuyến kinh lược ngắn ngủi nhưng Nguyễn Hữu Cảnh đã tiến hành một trong những công việc quan trọng và có đặc biệt ý nghĩa lớn, đặt nguồn gốc xuất xứ cho công cuộc khai khẩn mạnh mẽ và tự tin vùng Nam Bộ thời bấy giờ.
Từ một vùng lưu dân bột phát, Nguyễn Hữu Cảnh xu thế nâng tầm phát triển, thu nạp, chiêu mộ thêm dân, khai khẩn ruộng đất, đặt đơn vị chức năng hành chánh, chuẩn định thuế, lập bộ tịch đinh điền…tạo cơ sở cho việc nâng tầm phát triển Đồng Nai, chính thức hoá vùng đất mới mẻ này vào chủ quyền lãnh thổ nước nhà.
Dù thời hạn chuyến kinh lược ngắn ngủi nhưng Nguyễn Hữu Cảnh đã tiến hành một trong những công việc quan trọng và có đặc biệt ý nghĩa lớn, đặt nguồn gốc xuất xứ cho công cuộc khai khẩn mạnh mẽ và tự tin vùng Nam Bộ thời bấy giờ. Từ một vùng lưu dân bột phát, Nguyễn Hữu Cảnh xu thế nâng tầm phát triển, thu nạp, chiêu mộ thêm dân, khai khẩn ruộng đất, đặt đơn vị chức năng hành chánh, chuẩn định thuế, lập bộ tịch đinh điền…tạo cơ sở cho việc nâng tầm phát triển Đồng Nai, chính thức hoá vùng đất mới mẻ này vào chủ quyền lãnh thổ nước nhà.
Đất đai lan rộng ra ngàn dặm, cho chiêu mộ lưu dân từ Bố Chánh châu trở vô, tới ở khắp Vị trí, nêu ra phường, ấp, xã, thôn, chia cắt địa bàn, mỗi người phân chiếm ruộng đất, chuẩn định thuế đinh, điền và lập bộ tịch đinh điền. theo đó con cái người Hoa ở Vị trí Trấn Biên thì lập thành xã Thanh Hà, ở Vị trí Phiên Trấn thì lập thành xã Minh Hương, rồi ghép vào sổ hộ tịch”
Đại Nam liệt truyện (tiền biên, quyển 1) ghi công: “Nguyễn Hữu Cảnh đã chiêu mộ dân phiêu tán từ châu Bố Chánh (nay là Quảng Bình) trở vào Nam vào đất ấy (tức đất Trấn Biên và Phiên Trấn), rồi đặt xã thôn, phường ấp, định ngạch tô thuế và ghi tên vào sổ đinh. Và cũng theo Trịnh Hoài Đức thì nhờ Nguyễn Hữu Cảnh mà “ đất đai lan rộng ra hơn ngàn dặm, số lượng dân sinh có thêm bốn vạn hô”.
Năm 1699, vua Chân Lạp là Nặc Thu (Ang Saur, có sách ghi Nặc Ong Thu) đem quân tấn công Đại Việt, chúa Nguyễn Phúc Chu lại cử Nguyễn Hữu Cảnh làm thống binh, cùng với phó tướng Phạm Cẩm Long, tham tướng Nguyễn Hữu Khánh đem quân lính, thuyền chiến hợp cùng Trần Thượng Xuyên lo việc đánh dẹp và an dân. Và thủy binh của Nguyễn Hữu Cảnh đã tiến thẳng tới thành La Bích (Nam Vang), đánh tan quân của Nặc Thu.
Sau khi vua Chân Lạp qui hàng, “Nguyễn Hữu Cảnh cho thuyển ghé lại thăm nom, khuyến khích dân chúng, dù Miên, Hoa hay Việt, hãy cùng với nhau gìn giữ tin thần thân thiết, tắt lửa tối đèn có nhau. Những biện pháp hành động khoan hòa , thiết thực, các cử chỉ ưu ái thật lòng của ông đã khiến cho đồng bào rất chi là cảm mến”
Tháng 4 năm Canh Thìn (1700), Nguyễn Hữu Cảnh kéo quân về đóng ở cồn Cây Sao (sách gọi Cù lao Sao Mộc hay Tiêu Mộc hoặc châu Sao Mộc; sau dân bản địa nhớ ơn ông, nên được gọi là Cù lao Ông Chưởng, nay thuộc Chợ Mới, An Giang), và tin báo thắng trận về kinh. Trên đường quay trở về, Nguyễn Hữu Cảnh bị bệnh. Ngày 16 tháng năm năm 1700. Nguyễn Hữu Cảnh mất tại Sầm Giang (Rạch Gầm). Linh cữu của ông được đưa về Cù lao Phố huyền táng. Sau đó, được đưa về chôn cất Vị trí quê hương là đất Quảng Bình.
Sau khi ông mất, Chúa Nguyễn Phúc Chu rất chi là thương tiếc truy khuyến mãi ngay ông tước “Hiệp Tán Công Thần, Đặc Tiến Dinh Chưởng, Tráng Hoàng Hầu”. Tới thời các vua nhà Nguyễn (1802-1945) lại gia phong tước “Khai Quốc Công Thần Võ Tráng Võ Tướng Quân Vĩnh An Hầu”, “Thượng Đẳng Công Thần Đặc Trấn Thủ Quốc Chưởng Cơ Lễ Thành Hầu”. Năm 1852, vua Tự Đức ban sắc phong “Thượng Đẳng Thần” và thờ ở Thái Miếu.
Lăng mộ Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh – Lệ Thủy – Quảng Bình
Nguyễn Hữu Cảnh sinh vào năm 1650 tại thôn Phước Long, Chương Tín, huyện Phong Lộc (nay là xã Vạn Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình). Ông mất ngày 9 tháng năm Canh Thìn (1770), an táng tại Cù Lao Phố cạnh dinh Trấn Biên, Đồng Nai. Tới năm 1802, di hài của Nguyễn Hữu Cảnh được hậu duệ cải về an táng tại xã Trường Thủy.
Lăng Mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh đã được xếp hạng thứ hạng là di tích lịch sử lịch sử cấp đất nước biến thành điểm đến đặc biệt ý nghĩa chớ nên bỏ qua mỗi lúc du lịch Quảng Bình. Hiện nay, trong công viên xanh lăng mộ Nguyễn Hữu Cảnh ở Quảng Bình còn tồn ở một tấm bia đá rất có chi phí.
Bia mộ Nguyễn Hữu Cảnh được tạc bằng đá xanh (cẩm thạch) với mẫu mã thường gặp ở cuối triều Nguyễn. Bia cao quý chân 1,2m. Mặt trước của bia hướng về ngôi mộ co khắc 3 dòng chữ Hán được dịch là:
– Dòng phải: Người mở mang thứ nhất miền Nam bậc khai quốc thần thượng cấp của triều Nguyễn.
– Dòng giữa: Mộ của Vĩnh an hầu Nguyễn Hữu Kính.
– Dòng trái: Người cháu 4 đời của quý hương là quan cai trị đạo quân hưng nghĩa Ngũ Đức Hầu Nguyễn Hữu Mạn lập bia mộ vào thời Gia Long sơ niên.
Mặt sau bia dịch là: Ngày 16 tháng bảy năm 1925 Nguyễn Hữu Bài viện trưởng Viện cơ mật, Đại thần thái tử thái phó, Phúc môn bá Đại học sĩ điện Võ Hiện đã mang con là Thị Dương thành kính phụng lập bia mộ này.
Việc tìm ra ngôi mộ đã giải quyết và xử lý được các tồn nghi trong lịch sử mà mấy cuộc hội thảo khoa học về thân thế và công danh của ông trước kia nêu ra các sự việc rất cần phải khảo sát, nghiên cứu về ngôi mộ thật của ông ở Cù Lao Phố, Rạch Gầm, Điện Bàn, Quảng Nam hay ở Thác Ro – Quảng Bình.
Dù mấy thế kỷ đã đi được được qua xong danh xưng và công danh của Nguyễn Hữu Cảnh còn mãi ghi lại với dân cư Việt kết luận và nhân dân Quảng Bình kể riêng.
“Công Lễ Thành Hầu đi mở đất
Nghìn năm con cái mãi còn ghi”
Khu lăng mộ mới được trùng tu lớn vào khoảng thời gian 2013. Sau tiến độ trùng tu, lăng mộ vị danh tướng thời chúa Nguyễn mang một vóc dáng mới với nhiều hạng mục được thành lập bằng đá bề thế.
Góp thêm phần đề cao chi phí lịch sử, vai trò của Nguyễn Hữu Cảnh, đóng góp thêm phần nâng tầm phát triển kinh tế, thế gới, giáo dục tinh thần yêu nước, yêu quê hương cho dòng đời trẻ hiện giờ và mai sau.
Ngộ nhận
Người dân ở An Giang vẫn quen gọi ông là Chưởng binh Lễ, bởi vậy nhiều bạn tưởng rằng ông giữ chức Chưởng binh. Trên thực tế, thời chúa Nguyễn không còn chức này. Chức vụ tốt nhất mà Nguyễn Hữu Cảnh đón nhận lúc sinh thời là Thống suất. Sau khi ông mất, chúa Nguyễn đã truy phong chức Chưởng dinh (sau gọi là Chưởng cơ). Do sự kính trọng của các dân cư đối với Nguyễn Hữu Cảnh, họ đã ghép tên và chức danh của ông lại thành Chưởng binh Lễ (“Chưởng” của Chưởng dinh hay Chưởng cơ, “binh” của Thống binh và “Lễ” là tên tự của ông).
Ở thị xã Châu Đốc có một doanh trại đội quân có tên Thượng Đăng Lễ. Gọi đúng cần là Thượng Đẳng Lễ, vì Nguyễn Hữu Cảnh được phong là Thượng đẳng công thần theo các sắc phong tháng tám năm Ất Sửu (1806) của Gia Long và ngày 29 tháng 11 năm Tự Đức thứ 5 (1852). Tuy nhiên, do cần sử dụng lâu mà dường như không đính chính nên biến thành thói quen trong dân gian.
Đền thờ
Để tưởng niệm công đức của Chưởng cơ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh, Vị trí quê hương y hệt như Vị trí ông tới an dân, nhân dân đều lập đền thờ hoặc lập bài vị ông, như ở Nam Vang (Campuchia), Quảng Bình, Quảng Nam, Cù lao Phố (Biên Hòa), Đình Minh Hương Gia Thạnh, quận 5, TP. Hồ Chí Minh, Ô Môn (TP. Cần Thơ) và nhiều Vị trí trong tỉnh An Giang v.v… Ngoài ra, họ tên và chức tước của ông còn được cần sử dụng để đặt tên cho trường học, đường phố tại nhiều bản địa…
Rất có khả năng nói ông là 1 trong các các nhân vật lịch sử được nhân dân phương Nam thờ phụng; nhiều vùng đất, sông nước đến lúc này vẫn có tên ông cùng với hệ thống đền thờ tưởng niệm ở nhiều tỉnh, thành phố phía Nam…
Câu truyện tìm mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh
Trải qua thăng trầm của lịch sử, bao đại chiến tranh tàn nhẫn ngôi mộ của ông đã bị thất lạc, không ai biết tọa lạc ở chỗ nào. Dòng họ Nguyễn Hữu ở Quảng Bình đã luôn đau đáu search ngôi mộ của ông. Dòng họ vẫn truyền khẩu cùng với nhau rằng sau lúc mất Nguyễn Hữu Cảnh được chôn cất tại Trấn Biên. ư
Tới năm 1802 hậu duệ của ông là Ngũ Đức hầu Nguyễn Hữu Quỳnh đã cải táng ông về vùng Thác Ro (xã Trường Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình), nhưng trong thực tế ngôi mộ đã thất lạc do cuộc chiến tranh, không còn dấu tích nên chưa đủ cơ sở khoa học để minh chứng.
Những dòng đời trong dòng họ phối kết hợp với sở văn hóa cổ truyền tình Quảng Bình đã vô số lần tổ chức search. Lần theo các chỉ dẫn truyền miệng qua nhiều đời: “Thượng An Mã, hạ đùng đùng, trung trung nhất huyệt” (bên trên là núi An Mã, phía bên dưới là phá Hạc Hải, ở trung tâm là phần mộ). Nhưng qua lâu năm tháng search khắp địa điểm vẫn đã không còn gì nào tìm ra.
Thế nhưng một chuyện ly kỳ đã xảy ra đúng dịp giỗ thứ 295 của Lễ Thành Hầu vào trong ngày 19-5-1995(âm lịch). Vào đêm hôm trước đây một người đã được báo mộng: một cụ gì người lớn cao, râu tóc bạc trắng, mặc áo xanh, tay cầm kiếm ở bên cạnh có người hầu. Cụ bảo sáng sớm hãy đi kiếm, không chuyển biến sẽ tìm kiếm được mộ.
Thế là sáng sớm mỗi người lại quay trở lại địa điểm đã search rất kỹ vô số lần trước nhưng vẫn không thể có manh mối gì. Vô tình gặp được 1 người nữ giới, qua thăm hỏi động viên thì người nữ giới bảo rằng có lần nhìn cảm thấy ngôi mộ bằng chữ hán như bức ảnh mỗi người thỏa mãn.
Di chuyển tới địa điểm người nữ giới đó chỉ phương thức Vị trí đang search vài cây số, họ gặp đứa bé chăn bò. Đứa bé kể có thêm cảm thấy ngôi mộ như thế và thường hay cảm thấy thầy Hy thường ra đó thắp nhang. Tìm tới nhà thầy Hy thì được chỉ dẫn tới ngôi mộ, trước nay không ai biết là mộ của người nào chính vì trân bia mộ hàng loạt là chữ Hán. Qua bao năm tháng, cuộc chiến tranh, thiên tai ngôi mộ vẫn y nguyên, chỉ có vài vết lõm do đạn.
Sau khi phối kết hợp với sở văn hóa cổ truyền – thông tin Quảng Bình cùng cố giáo sư Trần Quốc Vượng đã cam đoan đây này là mộ ông Nguyễn Hữu Cảnh.
Chuyên Mục: Review Quảng Bình
Nguồn Blog Review Du Lịch: https://bietthungoctrai.vn/ Lăng mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh – Lệ Thủy
